Aby kobieta mogła zajść w ciążę i urodzić dziecko, jej organizm musi spełniać określone warunki. Zaburzenie któregokolwiek z narządów kobiecego układu rozrodczego może być bezpośrednim wskazaniem do in vitro. Poniżej omówiliśmy najważniejsze z nich.
Aby kobieta mogła zajść w ciążę i urodzić dziecko, jej organizm musi spełniać określone warunki. Niezbędne są drożne jajowody, prawidłowo zbudowana macica i owulujące jajniki. Zaburzenie któregokolwiek z narządów kobiecego układu rozrodczego może być bezpośrednim wskazaniem do in vitro. Poniżej omówiliśmy najważniejsze z nich.
Wskazanie nr 1: Niedrożność jajowodów
Tak! Niedrożność jajowodów jest prawdziwym nr 1, jeśli chodzi o kobiece wskazania do in vitro. Dlaczego? Otóż statystycznie nawet 30% wszystkich przypadków niepłodności partnerskiej spowodowanych jest właśnie częściową lub całkowitą niedrożnością tych struktur. Jajowody mogą być niedrożne tylko przez pewien czas, bywa jednak, że tracą swoje funkcje już na stałe. Do powstania przeszkody w jajowodzie może dojść na skutek toczącego się w nim stanu zapalnego (np. zakażenia chlamydią). Kobieta może nawet nie zdawać sobie sprawy, że jest chora, ponieważ takie zapalenie często przebiega bezobjawowo. W efekcie nie podejmie leczenia, a nieleczone stany zapalne jajowodów mogą prowadzić do powikłań, np. w postaci zrostów. Czasem niedrożność jajowodów jest następstwem źle przeprowadzonej operacji lub ciąży pozamacicznej, czy nawet endometriozy.
Przeczytaj też: Badanie drożności jajowodów
Wskazanie nr 2: Endometrioza
Endometrioza jest chorobą zapalną polegającą na obecności błony śluzowej macicy poza jej obrębem. Dotyczy ok. 6-15% ogólnej populacji kobiet (głównie w wieku rozrodczym) i objawia się przede wszystkim bardzo bolesnymi miesiączkami. Endometrioza może spowodować ogromne spustoszenie w obrębie miednicy mniejszej, a jeśli tkanka endometrialna umiejscowi się poza nią, to także w innych częściach ciała (znane są przypadki występowania ognisk endometriozy w oku, mózgu czy płucach). Endometrioza jest przyczyną powstawania tzw. torbieli czekoladowych, które uszkadzają jajniki oraz rozległych zrostów w jamie brzusznej. Tkanka endometrialna może naciekać na otrzewną, pęcherz moczowy i jelito grube, a obecna w jajowodzie powodować jego niedrożność. Wyróżniamy 4 stopnie zaawansowania tej choroby – minimalny, łagodny, umiarkowany i ciężki.
Nie każdy przypadek endometriozy będzie wskazaniem do in vitro. Przy postaci łagodnej i lekkiej ciążę najpierw próbuje się uzyskać w sposób naturalny, oczywiście po wcześniejszym leczeniu pacjentki (np. wykonaniu u niej laparoskopii). Dopiero jeśli to nie przyniesie rezultatu, parze proponuje się in vitro. Bezpośrednim wskazaniem do zapłodnienia pozaustrojowego będzie natomiast endometrioza III i IV stopnia, której towarzyszą rozległe ogniska endometrialne oraz liczne zrosty.
Dowiedz się więcej: Endometrioza może być przyczyną niepłodności
Wskazanie nr 3: Zaburzenia hormonalne
Pod pojęciem zaburzeń hormonalnych kryje się bardzo szeroka grupa schorzeń. Jedną z najczęściej występujących chorób endokrynologicznych wśród kobiet w wieku reprodukcyjnym jest zespół policystycznych jajników (PCOS). Nie znamy dokładnie jej etiologii, wiemy natomiast, że może powodować niepłodność. W przebiegu PCOS pęcherzyk Graffa nie dojrzewa, przez co komórka jajowa nie może się z niego uwolnić. W końcu obumiera i zamienia się w torbiel. Kobiety dotknięte zespołem policystycznych jajników mają często zaburzony rytm krwawień, a co za tym idzie owulacja może u nich występować rzadziej lub nie występować wcale.
Wiele kobiet cierpiących na PCOS ma typowe objawy tzw. hiperandrogenizmu – trądzik, nadmierne owłosienie ciała, wzrost wagi czy wypadanie włosów. Dzieje się tak, ponieważ ich organizm produkuje zbyt dużo męskich hormonów płciowych. Zespół policystycznych jajników, podobnie jak endometrioza, nie zawsze jest bezpośrednim wskazaniem do in vitro. Dzięki właściwemu leczeniu wiele chorych jest w stanie począć dziecko w sposób naturalny. W przypadku pacjentek z PCOS wskazaniem do in vitro jest sytuacja, kiedy wszystkie inne metody leczenia nie przyniosły rezultatu.
Wskazanie nr 4: Niska rezerwa jajnikowa
Jeśli uważałaś na lekcjach biologii lub czytałeś naszego bloga, to zapewne wiesz, że każda kobieta rodzi się z określoną liczbą komórek jajowych. Jest to tzw. rezerwa jajnikowa, warunkująca jej potencjał rozrodczy. Z każdym kolejnym cyklem pęcherzyków jajnikowych ubywa. Rezerwa jajnikowa obniża się już w okolicach 20. roku życia, choć proces ten jest stosunkowo powolny. Przyspiesza dopiero u 35-latek, co znacznie zmniejsza ich szanse na zajście w ciążę. Obniżyć rezerwę jajnikową mogą też przebyte na jajnikach zabiegi operacyjne albo wspomniana endometrioza. Zdarza się, że niską rezerwę jajnikową mają także bardzo młode – 20-kilkuletnie kobiety. Dla takich pacjentek in vitro okazuje się często jedyną szansą na posiadanie potomstwa.
Wskazanie nr 5: Niepłodność idiopatyczna
Czasem pomimo wnikliwej diagnostyki lekarzom nie uda się uchwycić prawdziwej przyczyny niepłodności. Niby wszystko jest w porządku, wyniki badań nie odbiegają od normy, a mimo to kobieta nie zachodzi w ciążę. Mówimy wtedy o niepłodności idiopatycznej, czyli takiej, której przyczyny, mimo starań, nie jesteśmy w stanie określić. Sposób postępowania pacjentkami dotkniętymi tym rodzajem niepłodności jest różny i zależy, od tego w jakim są wieku i jak długo starają się z partnerem o dziecko. Jeśli czas ten nie przekracza 2-3 lat, a kobieta nie przekroczyła jeszcze 30 roku życia, proponuje się jej stymulację owulacji, a później – jeśli ta nie przyniesie rezultatu – inseminację domaciczną. Jeśli natomiast kobieta przekroczyła 35. rok życia i ma już znacznie obniżoną rezerwę jajnikową, lekarze nie czekają z in vitro i od razu proponują tę metodę leczenia jako najskuteczniejszą.
Podsumowując, żeby kobieta mogła zajść w ciążę i urodzić dziecko, jej układ rozrodczy i hormonalny muszą być sprawne. Nieprawidłowości w obrębie któregokolwiek z nich, np. niedrożne jajowody czy obecność endometriozy, mogą stać się bezpośrednim wskazaniem do in vitro.
Więcej znajdziesz w artykule: Niepłodność idiopatyczna
