Ocena ryzyka rozwoju stanu przedrzucawkowego

Badania w kierunku preeklampsji wykonywane jest przy okazji standardowych badań prenatalnych w I, II oraz III trymestrze ciąży. Są one nieinwazyjne oraz bezpieczne dla matki i dziecka. Zakres badań różni się w zależności od etapu ciąży.

Wczesne wykrycie zwiększonego ryzyka rozwoju stanu przedrzucawkowego, jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych, pozwala na zastosowanie farmakologicznej profilaktyki za pomocą niskodawkowej terapii ASA. Szereg randomizowanych badań pokazał, że przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego, rozpoczęte przed 16. tygodniem ciąży, istotnie zmniejsza ryzyko rozwoju preeklampsji. Celem terapii ASA na tym etapie ciąży nie jest obciążenie ciśnienia tętniczego, a niedopuszczenie do zmian, które spowodują jego wzrost w późniejszym okresie ciąży.

Badanie obejmuje: 

• USG tętnic macicznych
• ocenę stężenia łożyskowego czynnika wzrostu (PLGF) w osoczu
• podwójny pomiar ciśnienia tętniczego

Badanie obejmuje:

• USG tętnic macicznych
• ocenę stężenia sFLt-1 oraz PLGF w osoczu
• podwójny pomiar ciśnienia tętniczego

Badanie obejmuje: 

• USG tętnic macicznych
• ocenę stężenia sFLt-1 oraz PLGF w osoczu
• podwójny pomiar ciśnienia tętniczego

Stan przedrzucawkowy to nadciśnienie tętnicze (NT) z towarzyszącym zwykle białkomoczem, które objawia się najczęściej po 20. tygodniu ciąży. Innymi objawami towarzyszącymi NT, które mogą sugerować rozpoznanie preeklampsji, są: bóle głowy, zaburzenia widzenia, nudności i wymioty, bóle w podbrzuszu, skąpomocz, wzrastająca aktywność enzymów wątrobowych, wzrastające stężenie kreatyniny, małopłytkowość, nieprawidłowe przepływy w naczyniach łożyskowo-płodowych.

Mechanizm powstawania stanu przedrzucawkowego jest dwuetapowy. W pierwszym etapie czynniki genetyczne, matczyne i immunologiczne prowadzą do nieprawidłowej inwazji trofoblastu, co powoduje redukcję przepływu maciczno-łożyskowego i niedokrwienie łożyska. Procesy odpowiedzialne za rozwój stanu przedrzucawkowego zachodzą już w okresie bardzo wczesnej ciąży. Zwykle w pierwszym trymestrze ciąża rozwija się pozornie prawidłowo i nic jednoznacznie nie sugeruje nadchodzących powikłań.

W drugim etapie zmniejszona perfuzja łożyska powoduje uwalnianie biologicznie aktywnych czynników łożyskowych wpływających na funkcję śródbłonka naczyń w całym organizmie ciężarnej, co w konsekwencji daje objawy kliniczne stanu przedrzucawkowego. Z chwilą pojawienia się objawów preeklampsji niejednokrotnie jedynym skutecznym sposobem leczenia jest zakończenie ciąży, niezależnie od jej zaawansowania.

Znanych jest wiele czynników, na podstawie których możliwe jest wyodrębnienie kobiet o wysokim ryzyku wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Dzięki temu ciężarne te mogą zostać objęte odpowiednią opieką lekarską oraz profilaktyką, zmniejszającą ryzyko rozwoju preeklampsji, na wiele tygodni przed pojawieniem się pierwszych objawów klinicznych choroby. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT), Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK) oraz Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) dokonało podziału czynników ryzyka stanu przedrzucawkowego na umiarkowane i duże.

Należą do nich:

• Pierwsza ciąża
• Wiek >40 roku życia
• Odstęp między ciążami >10 lat
• BMI >35 kg/m2 sprzed ciąży
• Preeklampsja w wywiadzie rodzinnym
• Ciąża wielopłodowa

Należą do nich:

• Nadciśnienie tętnicze w poprzedniej ciąży
• Przewlekłe nadciśnienie tętnicze
• Przewlekła choroba nerek
• Toczeń układowy
• Zespół antyfosfolidowy
• Cukrzyca typu 1 lub 2

Ze względu na wieloczynnikową etiologię stanu przedrzucawkowego ocena ryzyka jego wystąpienia wyłącznie na podstawie wywiadu medycznego nie jest jednak wystarczająca. Stąd tak duży nacisk na konieczność przeprowadzania badań przesiewowych w celu oszacowania indywidualnego ryzyka preeklampsji dla konkretnej pacjentki.