Endometrioza dotyczy milionów kobiet na całym świecie. Wiele z nich z jej powodu nie może zajść w upragnioną ciążę. Ale to nie jedyny problem, z jakim muszą borykać się chore. Endometrioza jest przede wszystkim schorzeniem bardzo bolesnym. Bywa, że mijają lata, zanim kobieta usłyszy prawidłową diagnozę.

Endometrioza dotyczy milionów kobiet na całym świecie. Wiele z nich z jej powodu nie może zajść w upragnioną ciążę. Ale to nie jedyny problem, z jakim muszą borykać się chore. Endometrioza jest przede wszystkim schorzeniem bardzo bolesnym. Ból, który mu towarzyszy często porównuje się z bólem porodowym. W dodatku wciąż nie wiemy zbyt wiele na temat mechanizmów powstawania endometriozy. Jej diagnostyka też nie należy do najłatwiejszych. Bywa, że mijają lata, zanim kobieta usłyszy prawidłową diagnozę.

Najpierw krótka definicja…

Endometrioza to choroba, która charakteryzuje się występowaniem tkanki podobnej do endometrium poza macicą. Ogniska endometriozy możemy znaleźć praktycznie wszędzie:

• w otrzewnej miednicy mniejszej,
• w jajnikach, w jajowodzie,
• w przegrodzie odbytniczo-pochwowej,
• w pęcherzu moczowym,
• w jelitach,
• a w sporadycznych przypadkach także w osierdziu, opłucnej, oku czy mózgu.

Mogą one występować pod postacią guzów, tobieli (np. torbiel czekoladowa jajnika) czy zrostów. Do tej pory opisano 3 rodzaje endometriozy: otrzewnową, jajnikową i głęboko naciekającą.

Zastanawiacie się pewnie, dlaczego śluzówka macicy „wędruje” po organizmie kobiety, zamiast złuszczyć się i wydostać przez drogi rodne wraz z krwią menstruacyjną? Odpowiedz na to pytanie nie jest prosta. Mimo wielu lat badań nad endometriozą, naukowcom wciąż nie udało się wyjaśnić dokładnego mechanizmu powstawania tej choroby. Istnieje na ten temat wiele teorii, z których najbardziej prawdopodobną jest teoria wstecznego miesiączkowania, czyli cofania się krwi miesiączkowej przez jajowody, a następnie wszczepiania tkanki endometrialnej w otrzewną lub inne narządy i obszary ciała. Po raz pierwszy zjawisko wstecznej menstruacji opisano w latach 20. uprzedniego wieku. Współczesna medycyna tłumaczy ją zaburzeniami procesu zapobiegania adhezji oraz nadprodukcją cytokin, czyli białek wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. W ogóle endometriozie coraz częściej przypisuje się podłoże immunologiczne. Tym bardziej, że niektóre badania naukowe wydają się potwierdzać związek endometriozy z takimi chorobami autoimmunologicznymi, jak reumatoidalne zapalenie stawów, niedoczynność tarczycy czy toczeń trzewny.

Sprawdź: Diagnostyka endometriozy

Skąd tak trudna diagnostyka?

Na pewno nie z braku narzędzi diagnostycznych, bo tymi dysponujemy. Musimy jednak pamiętać, że objawy endometriozy są bardzo różnorodne i niespecyficzne. Ogniska endometrialne mogą występować zarówno w obrębie układu rozrodczego, jak i poza nim. Ponadto część objawów endometriozy występuje także w przebiegu innych schorzeń, np. jelita drażliwego, zapalenia pęcherza czy zapalenia przydatków. W takim razie, kiedy możemy podejrzewać u siebie endometriozę? Zaniepokoić powinny nas na pewno:

• bardzo bolesne i obfite miesiączki,
• ból podczas wypróżniania się oraz podczas współżycia,
• przedłużające się starania o dziecko.

Choroba obniża bowiem jakość oocytów i może prowadzić do niepłodności.  Dla kobiet, które z powodu endometriozy mają problemy z zajęciem w ciążę, jedynym rozwiązaniem może okazać się in vitro.

Test na endometriozę z krwi – przełom w diagnostyce

Aby pokonać trudności związane z obecną diagnostyką endometriozy, naukowcy wciąż poszukują nowych metod diagnostycznych. Kluczowa jest szybka identyfikacja choroby oraz minimalna inwazyjność zastosowanych procedur. Rozwiązaniem tego problemu jest innowacyjny test krwi. Aby zrealizować badanie, pacjentka odwiedza klinikę w ustalonym terminie i oddaje niewielką próbkę krwi – procedura badania jest więc bardzo prosta. Wszystkie kobiety doświadczające bólu w okolicach miednicy mniejszej, nieskutecznie starające się o dziecko lub mające inne przesłanki, by podejrzewać u siebie endometriozę, powinny rozważyć wykonanie tego badania.

Centrum Leczenia Endometriozy Gyncentrum jest pierwszym ośrodkiem w Polsce oferującym swoim pacjentkom innowacyjny, certyfikowany test na endometriozę z krwi.

W jaki sposób szuka się ognisk endometriozy?

Jak już wiemy, podstawowym objawem endometriozy jest ból. Dlatego jeśli kobieta od dłuższego czasu uskarża się na dolegliwości bólowe, np. bolesne miesiączki, ból podczas wypróżniania się, czy podczas stosunku, powinna niezwłocznie udać się do ginekologa. Lekarz wykona badanie ginekologiczne oraz przezpochwowe USG, a także skieruje kobietę na badania CA-125, którego podwyższony poziom ma związek właśnie z endometriozą. Ostateczną diagnozę stawia się jednak dopiero po wykonaniu laparoskopii lub laparotomii, czyli po dokładnym obejrzeniu wnętrza macicy i przeprowadzeniu badania histopatologicznego pobranych wycinków.

Zobacz też: Leczenie endometriozy nożem plazmowym 

Złagodzić ból, przywrócić płodność – główne cele leczenia endometriozy

Endometrioza atakuje różne obszary ciała. Może mieć też różne stopnie zaawansowania, od łagodnych, niewielkich zmian w jajnikach i jajowodach, po zmiany rozległe, z licznymi ogniskami i zrostami. I właśnie od umiejscowienia ognisk endometriozy oraz stopnia zaawansowania choroby zależy, jak będzie przebiegał proces leczenia. Generalnie jego celem jest:

• złagodzenie dolegliwości bólowych,
• zahamowanie postępu choroby,
• poprawienie płodności – jeśli oczywiście kobieta planuje w przyszłości mieć dzieci.

Leczenie endometriozy opiera się na farmakoterapii lub zabiegach operacyjnych, a czasem łączy obie te metody. Leczenie farmakologiczne  łagodzi najbardziej uciążliwe objawy endometriozy, takie jak bolesne miesiączkowanie czy ból w trakcie stosunku. Obecnie w leczeniu tej choroby najczęściej stosuje się analgetyki, dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, progestageny, Danazol i gestrinon oraz analogi GnRH. Leki te hamują wydzielanie hormonów odpowiedzialnych za rozrost błony śluzowej macicy.

Czytaj więcej: Masz endometriozę? Dzięki in vitro możesz zostać mamą!

Leczenie operacyjne endometriozy polega na laparoskopowym usunięciu ognisk endometriozy. Często w pierwszym etapie operacji ma ona charakter typowo diagnostyczny, a dopiero później, po ewentualnym odnalezieniu ognisk endometriozy, staje metodą terapeutyczną. Obecnie możliwe jest ich usunięcie również za pomocą plazmy gazu i przy użyciu noża plazmowego. Urządzenie to doskonale sprawdza się w chirurgii tkanek miękkich – do usuwania zmian nowotworowych czy właśnie torbieli endometrialnych.