Niepłodność to wyzwanie, z którym w ostatnich latach mierzy się coraz więcej par w Polsce. Odpowiedzią na rosnące potrzeby pacjentów jest ogólnopolski program refundacji procedur in vitro, uruchomiony 1 czerwca 2024 roku i zaplanowany na lata 2024–2028. Program ten przewiduje kompleksowe, bezpłatne wsparcie nawet do 6 indywidualnych cykli leczenia metodą wspomaganego rozrodu. Jak wygląda leczenie w programach IVF? Na co zwrócić uwagę i jak najlepiej przygotować się do terapii? Zachęcamy do zapoznania się z naszym poradnikiem na temat organizacji leczenia w programie IVF.
Spis treści:
Przebieg i organizacja cyklu leczenia w programach IVF
1. Kwalifikacja do Programu
Proces kwalifikacji do leczenia stanowi pierwszy etap uczestnictwa w programach IVF. Weryfikowane są wówczas warunki formalne i medyczne, które muszą spełnić pacjenci, aby skorzystać z refundacji. Kryteria dotyczą zarówno statusu zdrowotnego, jak i aspektów administracyjnych, takich jak obywatelstwo, ubezpieczenie zdrowotne czy dokumentacja medyczna.
Czy oboje partnerzy muszą być ubezpieczeni w Polsce?
Aby para mogła zostać zakwalifikowana do Programu, oboje partnerzy muszą posiadać prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych w Polsce. Oznacza to, że muszą być objęci ubezpieczeniem zdrowotnym (obowiązkowym lub dobrowolnym) lub należeć do jednej z grup uprawnionych określonych w ustawie, np. posiadać status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.
Nie jest wymagane obywatelstwo polskie ani numer PESEL. Osoby ubezpieczone w innych krajach UE/EFTA również mogą brać udział w Programie, jeśli posiadają zarejestrowany w NFZ dokument S1 (potwierdzający prawo do świadczeń w Polsce jako państwie zamieszkania). W takim przypadku ich uprawnienia są równoważne z osobami ubezpieczonymi w NFZ. Co ważne, osoby posiadające jedynie kartę EKUZ (czyli uprawnienia wyłącznie do świadczeń niezbędnych w czasie pobytu) nie mogą skorzystać z Programu, ponieważ procedury IVF nie są uznawane za świadczenia nagłe lub pilne.
Czy można zakwalifikować parę bez stwierdzonej niepłodności, ale z problemem genetycznym?
Do Programu mogą zostać zakwalifikowane wyłącznie pary, u których została rozpoznana niepłodność – zgodnie z definicją medyczną i obowiązującymi kryteriami diagnostycznymi. Sama obecność problemu genetycznego (np. ryzyko choroby monogenowej lub strukturalnej aberracji chromosomowej) nie stanowi podstawy do udziału w Programie, jeśli para nie spełnia kryterium niepłodności.
Jak działają listy oczekujących w programie?
Listy oczekujących w programach IVF są prowadzone przez każdego Realizatora oddzielnie, a ich kolejność zależy od daty zgłoszenia oraz pozytywnej kwalifikacji medycznej pary. Po zgłoszeniu się do wybranego ośrodka i przejściu procesu kwalifikacji para zostaje wpisana na listę oczekujących, przy czym nie można jednocześnie być zapisanym do więcej niż jednego Realizatora. Decyzja o przydzieleniu świadczeń opiera się na kolejności zgłoszeń, z wyjątkiem pacjentów onkologicznych, w przypadku których procedury są realizowane poza kolejnością, niezależnie od daty zgłoszenia. Informacje o listach oczekujących są publikowane na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia, nie częściej niż co miesiąc i nie rzadziej niż raz na kwartał, od dnia rozpoczęcia realizacji Programu.
W klinikach leczenia niepłodności Gyncentrum zdajemy sobie sprawę, jak ważne jest, by leczenie rozpocząć jak najszybciej. Z tego powodu naszym priorytetem jest zapewnienie pacjentom natychmiastowego dostępu do specjalistycznej opieki – bez list oczekujących. Dzięki sprawnej organizacji i indywidualnemu podejściu oferujemy kompleksowe wsparcie na każdym etapie leczenia, dbając o komfort i poczucie bezpieczeństwa pacjentów.
2. Przebieg i organizacja cyklu leczenia w programach IVF
Odpowiednia organizacja poszczególnych etapów cyklu leczenia w znacznym stopniu wpływa na skuteczność terapii oraz umożliwia efektywne zaplanowanie całego procesu terapii. Precyzyjnie ustalony harmonogram działań pomaga pacjentom lepiej przygotować się do każdego etapu i sprzyja osiąganiu optymalnych wyników.
Jak definiowany jest cykl leczenia w programie IVF?
Cykl w programach leczenia IVF obejmuje pobranie i zapłodnienie komórek jajowych, a następnie transfer wszystkich powstałych zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju do organizmu kobiety. W przypadku zmiany kryteriów kwalifikacyjnych między cyklami możliwe jest przejście do procedury z użyciem dawstwa oocytów lub zarodków. Cykl kończy się po wykorzystaniu wszystkich zarodków lub braku powstania zarodka zdolnego do dalszego rozwoju.
Czy można rozpocząć kolejny cykl bez wykorzystania wszystkich zarodków z poprzedniego?
Kolejny cykl nie może być rozpoczęty, dopóki wszystkie uzyskane zarodki z poprzedniego cyklu nie zostaną wykorzystane, chyba że transfer wiązałby się z dużym ryzykiem wad wrodzonych.
3. Diagnostyka preimplantacyjna
Diagnostyka preimplantacyjna pozwala na wykrycie ewentualnych wad genetycznych zarodków, zwiększając szansę na implantację prawidłowych zarodków.
Czy diagnostyka preimplantacyjna (PGT) jest finansowana w ramach Programu?
Diagnostyka preimplantacyjna (PGT) nie jest finansowana w ramach programów leczenia IVF. Badanie genetyczne zarodków powstałych metodą zapłodnienia pozaustrojowego nie stanowi części procedury medycznie wspomaganej prokreacji i odbywa się poza Programem, jako niezależne świadczenie.
Czy można kumulować zarodki do zbiorowej diagnostyki PGT?
Istnieje możliwość kumulowania zarodków do zbiorowej diagnostyki PGT. Warunkiem są wskazania do diagnostyki preimplantacyjnej. Personel medyczny każdorazowo odnotowuje w dokumentacji pacjenta wskazania i warunki badania.
Gdzie można zlecać badania laboratoryjne?
Kliniki oraz laboratoria Gyncentrum zapewniają dostęp do większości badań wymaganych w ramach programu IVF. Dzięki współpracy z wyspecjalizowanymi ośrodkami medycznymi nasi pacjenci mogą wykonać wszystkie niezbędne badania laboratoryjne w jednym miejscu, co gwarantuje pełną zgodność z wymaganiami Programu oraz wygodę i bezpieczeństwo procesu leczenia.
4. Przechowywanie i transfer zarodków/oocytów
Właściwe zarządzanie komórkami rozrodczymi pozwala na ich bezpieczne przechowywanie, a także ułatwia realizację procedur w przypadku zmiany Realizatora lub przerwy w leczeniu.
Jak rozliczane jest przechowywanie zarodków i oocytów?
Opłata za przechowywanie zarodków i oocytów jest rozliczana miesięcznie, chociaż umowa na usługę przechowywania zawiera się na rok. Oznacza to, że pacjenci muszą być ubezpieczeni przez cały okres trwania Programu. Jeśli para zdecyduje się na przechowywanie zarodków po zakończeniu Programu lub po utracie uprawnień do ubezpieczenia, będzie zobowiązana do samodzielnego pokrycia kosztów przechowywania zarodków na zasadach komercyjnych.
Z kolei w przypadku par, które miały już zamrożone zarodki przed wejściem w życie Programu, nie ma możliwości kontynuowania ich przechowywania w ramach finansowania przez Program. Takie zarodki mogą być jednak przechowywane na koszt pacjenta, do momentu ich wykorzystania lub przekazania do dawstwa zarodków.
Czy można zmienić realizatora podczas leczenia?
Zgodnie z zasadami programu leczenia IVF zmiana Realizatora jest niedopuszczalna w trakcie cyklu medycznie wspomaganej prokreacji, a transport zarodków pomiędzy ośrodkami nie jest możliwy. Jeżeli para zdecyduje się na zmianę realizatora, będzie to możliwe dopiero po zakończeniu cyklu i rozpoczęciu nowego procesu leczenia.
5. Dodatkowe pytania
Aby zapewnić pełną przejrzystość programu leczenia IVF, warto poruszyć również kwestie etyczne i organizacyjne związane z terapią, a także odpowiedzieć na dodatkowe pytania, które mogą pojawić się u pacjentów w trakcie procesu.
Jakie są zasady dotyczące rodzeństwa genetycznego przy adopcji oocytów lub zarodków?
W przypadku korzystania z dawstwa oocytów lub zarodków istnieje możliwość stosowania komórek rozrodczych i zarodków, które zostały utworzone przed wejściem w życie Programu. Ministerstwo Zdrowia nie widzi przeciwwskazań, aby wykorzystywać te komórki w sposób, który umożliwi narodziny rodzeństwa genetycznego. Ważne jest, aby procedura była przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami i standardami etycznymi, zapewniając jednocześnie pełną zgodność z intencjami pary.
Jakie są zasady zabezpieczenia płodności na przyszłość dla pacjentów onkologicznych?
Pacjenci onkologiczni, którzy wcześniej skorzystali z procedury zabezpieczenia płodności w ramach Programu, mogą ponownie przeprowadzić tę procedurę, jeśli wynik poprzedniej był niezadowalający. Ważne jest, aby ta informacja została odpowiednio odnotowana w dokumentacji medycznej pacjenta.
Jeśli pacjent, który wcześniej zabezpieczył płodność w związku z leczeniem onkologicznym, chce teraz przystąpić do Programu wspomaganego rozrodu, musi przejść standardową kwalifikację do Programu. W takim przypadku nie obowiązują go zapisy regulaminu dotyczące zmiany realizatora, ponieważ będzie to nowa procedura, niezwiązana z wcześniejszymi etapami. Koszt transportu nasienia między ośrodkami, jeśli jest wymagany, będzie pokrywany na zasadach komercyjnych.
Organizacja leczenia w programach IVF to skomplikowany proces, który wiąże się z wieloma istotnymi kwestiami, mogącymi budzić dodatkowe pytania. Z tego powodu zachęcamy wszystkich pacjentów korzystających z opieki w klinikach Gyncentrum do kontaktu i dzielenia się swoimi wątpliwościami.
