Jakie są objawy zbliżającego się poronienia?

15 października obchodziliśmy Dzień Dziecka Utraconego – dzień, który przypomina o niezwykle trudnych chwilach, z którymi mierzą się rodziny po stracie dziecka. Choć doświadczenie poronienia bywa bolesne i traumatyczne, jest niestety stosunkowo powszechnym zjawiskiem. Z danych wynika, że nawet połowa ciąż kończy się poronieniem, a do utraty ciąży często dochodzi jeszcze na bardzo wczesnym etapie – tuż po zagnieżdżeniu zarodka w macicy. Warto zatem wiedzieć, jakie są objawy zbliżającego się poronienia, by móc odpowiednio zareagować i szukać pomocy w razie potrzeby. Czy zawsze można je rozpoznać?

Spis treści: 

Rodzaje i symptomy poronienia

Jakie są objawy zbliżającego się poronienia – co powinno nas zaniepokoić?

Jak rozpoznać poronienie późne?

Pierwsze objawy poronienia a menstruacja – jak odróżnić?

Plamienie w ciąży a pierwsze objawy poronienia

Pierwsze objawy poronienia – i co dalej?

Diagnostyka po poronieniu – dlaczego jest tak ważna?

Rodzaje i symptomy poronienia

Poronienie to trudne przeżycie, które może przybierać różne formy. W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów poronienia, z których każdy charakteryzuje się innymi symptomami oraz potrzebą różnych interwencji medycznych:

• poronienie samoistne całkowite – najczęściej występuje w bardzo wczesnych etapach ciąży, zwykle między 4. a 6. tygodniem. Objawia się obfitym krwawieniem, które przypomina intensywniejszą miesiączkę. W tym przypadku całość materiału ciążowego zostaje wydalona z macicy;
• poronienie niecałkowite – dochodzi do częściowego wydalenia tkanek ciążowych. Objawy są podobne do poronienia samoistnego, ale w jamie macicy pozostają resztki łożyska, które mogą wymagać interwencji lekarskiej w celu ich usunięcia;
• poronienie w toku – w tym przypadku poronienie jeszcze nie zostało zakończone, a objawy, takie jak krwawienie i bóle brzucha, nasilają się, wskazując na postępujący proces poronienia;
• poronienie zatrzymane (chybione) – rozwój ciąży zatrzymuje się na wczesnym etapie, zwykle do 8. tygodnia, jednak nie pojawiają się wyraźne objawy poronienia, jak krwawienie czy skurcze. Brak powiększania się macicy jest jedynym sygnałem, który może zostać zauważony podczas badania USG;
• poronienie nawracające (nawykowe) – sytuacja, w której dochodzi do trzech lub więcej kolejnych poronień. Tego typu przypadki wymagają szczegółowej diagnostyki w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia;
• poronienie septyczne – najpoważniejsza forma poronienia, w której pojawiają się ogólne objawy zakażenia organizmu, takie jak gorączka, dreszcze czy bóle całego ciała. Jest to stan wymagający natychmiastowej interwencji medycznej

Jakie są objawy zbliżającego się poronienia – co powinno nas zaniepokoić

Poronienie wiąże się z zestawem charakterystycznych objawów, które w zależności od indywidualnych predyspozycji kobiety mogą pojawić się w różnych kombinacjach. Pierwsze objawy poronienia na wczesnym etapie (do 12. tygodnia ciąży), które powinny stać się sygnałem dla kobiety, to:

• krwawienie z dróg rodnych, najczęściej o jasnoczerwonym kolorze. Mogą towarzyszyć mu skrzepy lub fragmenty tkanek;
• ból w podbrzuszu, niekiedy połączony ze skurczami. Ból może mieć różny stopień intensywności, jednak zwykle jest porównywalny do bólów miesiączkowych;
• ból w dolnej części kręgosłupa, promieniujący do krzyża;
• zanik dotychczasowych objawów ciąży, takich jak nudności czy tkliwość piersi;
• objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, dreszcze, osłabienie, zawroty głowy;
• brak tętna płodu w trakcie badania USG (można je wykryć zwykle od 5. tygodnia ciąży).

Co ważne, objawy zbliżającego się poronienia mogą nasilać się w miarę upływu czasu. Niekiedy występują przed kilka godzin, ale czasami mogą trwać nawet kilka dni.

Jak rozpoznać poronienie późne?

Dane wskazują, że aż 80% poronień ma miejsce w I trymestrze (https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/practice-bulletin/articles/2018/11/early-pregnancy-loss). Zdarzają się jednak sytuacje, w których do utraty ciąży dochodzi na późniejszym etapie (po 13-14. tygodniu), co określa się mianem poronienia późnego. Wówczas łożysko jest już w pełni rozwinięte, a ciąża pozostaje na bardziej zaawansowanym etapie. Objawy późnego poronienia są przeważnie bardziej nasilone niż na wczesnym etapie i obejmują m.in.:

• obfite krwawienie z dróg rodnych;
• silne, rytmiczne skurcze macicy;
• ból brzucha porównywalny do skurczów porodowych.

W wielu przypadkach konieczna jest wówczas hospitalizacja, a niekiedy także farmakologiczna stymulacja skurczów lub zabiegowe opróżnienie jamy macicy.

Pierwsze objawy poronienia a menstruacja – jak odróżnić?

Wielu kobietom, które doświadczają poronienia na bardzo wczesnym etapie, towarzyszy dezorientacja, ponieważ pierwsze objawy poronienia mogą przypominać dolegliwości związane z menstruacją. Istnieją jednak pewne kluczowe różnice, które mogą pomóc w odróżnieniu obu stanów i wskazać, kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

• Intensywność i czas trwania krwawienia – krwawienie podczas miesiączki zaczyna się umiarkowanie, a następnie staje się coraz bardziej obfite i osiąga szczyt w okolicy 2. dnia. z kolei w trakcie poronienia krwawienie jest bardziej obfite i intensywne, zwłaszcza na początku. Często pojawiają się też duże skrzepy, a krwawienie może trwać krócej lub dłużej niż zwykła miesiączka, czasem nawet kilka dni.
• Ból brzucha i skurcze – bóle menstruacyjne są zwykle umiarkowane i ustępują po zażyciu leków przeciwbólowych lub po kilku godzinach. W przypadku poronienia mogą być silniejsze i przypominać skurcze porodowe.
• Czas trwania objawów – objawy menstruacyjne trwają od kilku godzin do maksymalnie kilku dni, ze stopniowym ustępowaniem. Przy poronieniu dolegliwości mogą trwać dłużej, a ból i krwawienie stopniowo się nasilają. 
• Objawy towarzyszące – ból brzucha, skurcze i krwawienie to przeważnie jedyne objawy miesiączki. W przypadku poronienia mogą pojawić się też inne niepokojące dolegliwości, takie jak gorączka, zawroty głowy, silne osłabienie, a także uczucie „pustki” w brzuchu.

Plamienie w ciąży a pierwsze objawy poronienia

Plamienie, szczególnie na wczesnym etapie ciąży, jest zawsze sytuacją stresującą dla przyszłej mamy. Niezależnie od tego, jak mało intensywne jest, może budzić niepokój i obawy o zdrowie dziecka. Warto jednak wiedzieć, że plamienie w ciąży nie zawsze oznacza poronienie. Niekiedy jest to:

• plamienie implantacyjne, które występuje, gdy zapłodnione jajo zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy. Czasami może powodować drobne, krótkotrwałe plamienie, które nie powinno wywoływać paniki;
• poronienie zagrażające, które charakteryzuje się plamieniem, ale ciąża nie obumarła. W takim przypadku nadal istnieje szansa na jej kontynuację. Jeśli lekarz stwierdzi, że ciąża może być zagrożona, często stosuje się leki, takie jak progesteron, które mają na celu wsparcie utrzymania ciąży.

Niestety, plamienie może być także objawem ciąży pozamacicznej (ektopowej), czyli sytuacji, w której zarodek rozwija się poza jamą macicy, najczęściej w jajowodzie. Jest to stan wymagający natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ grozi poważnymi powikłaniami, w tym pęknięciem jajowodu.

Bez względu na przyczynę plamienia, ważne jest, aby niezwłocznie skontaktować się z lekarzem ginekologiem. W przypadku stwierdzonego poronienia nie ma możliwości interwencji, ponieważ doszło już do obumarcia zarodka. Jeśli jest to natomiast poronienie zagrażające, lekarz może podjąć działania mające na celu zatrzymanie procesu, takie jak podanie progesteronu, który wspiera utrzymanie ciąży.

Pierwsze objawy poronienia – i co dalej?

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem ginekologiem lub udać się na SOR położniczy, aby potwierdzić lub wykluczyć poronienie. Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne i USG, które pozwolą ocenić sytuację i podjąć odpowiednie kroki. Bardzo ważne jest, aby nie czekać, ponieważ szybka diagnoza może zapobiec dalszym powikłaniom.​

Jeśli poronienie nastąpiło samoistnie (bez interwencji medycznej), po zakończeniu krwawienia i wydaleniu tkanek należy także udać się na kontrolę ginekologiczną, aby upewnić się, że nie doszło do żadnych powikłań, takich jak infekcje czy niezupełne wydalenie tkanek ciążowych. W przypadku niezupełnego poronienia lub gdy objawy są nasilone, możliwe jest przeprowadzenie leczenia farmakologicznego lub zabiegu wyłyżeczkowania macicy w celu usunięcia pozostałości ciążowych.​

Po poronieniu warto także rozważyć wsparcie psychologiczne, ponieważ strata ciąży to nie tylko doświadczenie fizyczne, ale również ogromne obciążenie emocjonalne. Skorzystanie z pomocy psychoterapeuty lub psychologa może pomóc w przejściu przez żałobę i radzeniu sobie z trudnymi emocjami związanymi z utratą dziecka. Dodatkowo kobieta po poronieniu ma prawo do różnych świadczeń, takich jak urlop macierzyński czy zasiłek pogrzebowy.

Diagnostyka po poronieniu – dlaczego jest tak ważna?

Po poronieniu, jeśli udało się zabezpieczyć odpowiednią próbkę, warto wykonać również badanie materiału poronnego w celu ustalenia przyczyn straty. Może to być niewielki fragment kosmówki, pępowiny lub łożyska. Tego typu badanie pozwala określić, czy dziecko miało wady genetyczne, które mogły wpłynąć na rozwój ciąży i prowadzić do jej przedwczesnego zakończenia. Niestety, wiele poronień wynika właśnie z wad genetycznych, które są efektem spontanicznych mutacji i nie mają związku ze stanem zdrowia rodziców. Takie zmiany genetyczne pojawiają się w wyniku błędów podczas podziału komórkowego i są niezależne od czynników zewnętrznych, takich jak dieta, styl życia czy obecność chorób.

Jeśli jednak poronienie miało związek z konkretnymi czynnikami, jak chociażby mutacje genetyczne u matki (np. trombofilia wrodzona), odpowiednia diagnostyka może pomóc w dobraniu właściwego leczenia i profilaktyki. Dzięki temu zwiększa się szansa na bezpieczne utrzymanie kolejnej ciąży. Tego typu badania pozwalają również zidentyfikować inne potencjalne przyczyny poronienia, co jest niezbędne do opracowania indywidualnego planu leczenia w przyszłości.

Co ważne, badanie materiału z poronienia pozwala też na określenie płci dziecka, co w przypadku poronienia na późniejszym etapie ciąży jest niezbędne do skorzystania z przysługujących praw, takich jak urlop macierzyński czy zasiłek pogrzebowy. Prawidłowa diagnoza jest również warunkiem rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego.

Pamiętajmy, że każdy przypadek poronienia wymaga indywidualnej oceny oraz wsparcia ze strony wykwalifikowanego personelu medycznego. Nie warto bagatelizować żadnych objawów i zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby uzyskać fachową pomoc.

Jeśli szukasz miejsca, gdzie możesz bezpiecznie prowadzić ciążę lub potwierdzić jej obumarcie, zapraszamy do Gyncentrum. Oferujemy kompleksową opiekę ginekologiczną, a także możliwość wykonania badań genetycznych po poronieniu, które pomogą ustalić przyczyny utraty ciąży. Nasz zespół specjalistów służy pomocą na każdym etapie – zarówno w trudnych momentach, jak i w planowaniu przyszłych ciąż. W razie pytań zachęcamy do kontaktu z naszą kliniką i umówienia się na wizytę.