Choć powszechnie mówi się, że ciąża trwa 9 miesięcy, to precyzyjniejszą miarą w tym przypadku jest liczba tygodni. Warto pamiętać, że tylko niewielki odsetek ciąż kończy się w dokładnie wyznaczonym terminie porodu. Kluczowe dla zdrowia dziecka jest natomiast, aby ciąża była donoszona, a maluch miał odpowiednią ilość czasu na rozwój w łonie matki. Dowiedz się, kiedy mówimy o ciąży donoszonej oraz jakie konsekwencje wiążą się z przedwczesnym porodem.
Spis treści:
Wiek ciążowy vs. wiek płodowy – różnice
Kiedy określa się, że dziecko nie jest wcześniakiem?
37. a 38. tydzień ciąży – co dzieje się z płodem?
Definicja ciąży donoszonej
Ciąża donoszona zaczyna się po ukończeniu 37. tygodnia ciąży (37+0), co oznacza, że dziecko nie jest klasyfikowane jako wcześniak i minimalizuje się ryzyko poważnych powikłań związanych z niedojrzałością narządów. Amerykańskie Kolegium Ginekologów i Położników (ACOG) wprowadziło szczegółowy podział, który wyróżnia ciążę:
- wczesną donoszoną – od 37+0 do 37+6 tygodnia ciąży;
- w pełnym terminie – od 39+0 do 40+6 tygodnia ciąży;
- w późnym terminie – od 41+0 do 41+6 tygodnia ciąży;
- po terminie – ≥42 tygodni.
Na tym etapie noworodek osiąga masę ciała około 2 500-3 400 g i mierzy około 48-50 cm. Ma też rozwinięte płuca i mechanizm termoregulacji, jednak w niektórych przypadkach nadal może wymagać dodatkowego wsparcia oddechowego.
Wiek ciążowy vs. wiek płodowy – różnice
Omawiając temat ciąży donoszonej, warto wspomnieć o 2 metodach określania czasu trwania ciąży, które mają duże znaczenie w diagnostyce oraz monitorowaniu rozwoju dziecka w okresie płodowym.
- Wiek ciążowy – liczy się go od pierwszego dnia ostatniej miesiączki kobiety. Jest to najczęściej stosowana metoda szacowania długości ciąży, ponieważ dokładna data zapłodnienia często jest trudna do określenia. Wiek ciążowy pomaga w planowaniu terminów badań, monitorowaniu rozwoju płodu oraz przewidywaniu daty porodu.
- Wiek płodowy – liczy się go od momentu zapłodnienia, co oznacza, że jest o około 2 tygodnie krótszy od wieku ciążowego. Ten pomiar jest szczególnie pomocny w ocenie dojrzałości płodu, np. w kontekście wcześniactwa lub w przypadku konieczności oceny gotowości płodu do porodu.
Kiedy określa się, że dziecko nie jest wcześniakiem?
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wcześniak to noworodek urodzony przedwcześnie, pomiędzy 22. a 36+6 tygodniem ciąży. Poród przed 22. tygodniem traktowany jest jako poronienie ze względu na brak zdolności do życia poza organizmem matki. Osiągnięcie wieku 37+0 tygodni oznacza, że dziecko wchodzi w etap ciąży donoszonej i przestaje być wcześniakiem.
37. a 38. tydzień ciąży – co dzieje się z płodem?
Na przełomie 37. i 38. tygodnia ciąży (okres graniczny dla ciąży donoszonej) płód osiąga pełną dojrzałość kluczowych narządów, przygotowując się do życia poza organizmem matki.
- Pęcherzyki płucne dziecka osiągają pełną dojrzałość, a produkcja surfaktantu (substancji obniżającej napięcie powierzchniowe) umożliwia samodzielne oddychanie po porodzie. na tym etapie dziecko intensywnie ćwiczy też mechanizmy oddechowe, co minimalizuje ryzyko niedotlenienia po porodzie.
- Płód dynamicznie odkłada podskórną tkankę tłuszczową (ok. 15% masy ciała), stanowiącą zapas energii i kluczową dla termoregulacji po urodzeniu. Każdego dnia przybiera około 20-30 g, osiągając wagę 2 900-3 200 g i długość 48-50 cm na koniec 38. tygodnia.
- Układ pokarmowy dziecka jest przygotowany do przyjmowania pokarmu poprzez rozwinięcie odruchów ssania i połykania, co umożliwia skuteczne karmienie po narodzinach.
- Intensywnie rozwija się też mózg dziecka, co wpływa na poprawę funkcji oddechowych, ssania i połykania. Koordynacja tych czynności jest niezbędna dla efektywnego oddychania i karmienia po porodzie. Mózg kontynuuje także rozwój struktur odpowiedzialnych za regulację rytmu oddechowego i integrację funkcji nerwowo-mięśniowych, co zwiększa szanse dziecka na prawidłową adaptację do życia pozamacicznego.
Jak wygląda ciąża donoszona?
Ciąża donoszona oznacza nie tylko dojrzałość płodu, ale też moment, w którym organizm matki zaczyna przygotowywać się do nadchodzącego porodu. W tym okresie zachodzą istotne zmiany zarówno w strukturach anatomicznych, jak i w układzie hormonalnym, które umożliwiają bezpieczny poród.
- Szyjka macicy, która do tej pory była zamknięta, twarda i długa, zaczyna się skracać, otwierać i zmiękczać, co ułatwi dziecku przejście przez kanał rodny. Zmiany te mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni i są monitorowane przez lekarza za pomocą skali Bishopa (0-13 pkt), oceniającej dojrzałość szyjki macicy.
- Główka dziecka obniża się w kierunku miednicy. Zmniejsza to nacisk na przeponę, co ułatwia matce oddychanie, ale powoduje intensywniejsze parcie na pęcherz moczowy.
- Skurcze przygotowujące macicę do porodu, tzw. skurcze Braxtona-Hicksa, stają się coraz częstsze, intensywniejsze i mogą trwać dłużej.
- Wśród oznak nadchodzącego porodu mogą pojawić się też: odejście czopa śluzowego, który może mieć krwisty odcień, a także biegunka lub mdłości. Te symptomy są wynikiem zmian hormonalnych, które przygotowują organizm do rozpoczęcia porodu.
Czym grozi ciąża niedonoszona?
Poród przedwczesny (przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży) zwiększa ryzyko poważnych komplikacji u noworodka. Szczególnie niebezpieczne są:
- problemy oddechowe – niedojrzałość płuc, trudności w oddychaniu, bezdech oraz zespół oddechowy noworodka (RDS), który może wymagać wsparcia oddechowego;
- zaburzenia neurologiczne – niedotlenienie, podczas porodu, encefalopatia, a także ryzyko mózgowego porażenia dziecięcego (MPD) i krwawienia śródczaszkowego;
- infekcje i problemy z termoregulacją – zwiększone ryzyko zakażeń, takich jak sepsa, żółtaczka noworodkowa oraz trudności w utrzymaniu odpowiedniej temperatury ciała (hipotermia);
- konsekwencje długoterminowe – opóźnienia rozwojowe, ryzyko padaczki oraz problemy ze wzrokiem i słuchem.
FAQ
Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące ciąży donoszonej.
Czy 37+0 tc to wcześniak?
Nie, dziecko urodzone w takim terminie nie jest wcześniakiem. Formalnie jest to ciąża wczesna donoszona, czyli na granicy pełnej dojrzałości.
Czy 37. tydzień to ciąża donoszona?
Tak, od 37. tygodnia ciąża jest uznawana za donoszoną.
Czy poród w 37. tygodniu jest bezpieczny?
Poród w 37. tygodniu jest zazwyczaj bezpieczny, jednak wiąże się z nieco wyższym ryzykiem komplikacji niż poród w późniejszych tygodniach, szczególnie po 39. tygodniu.
Czy ciąża 37+3 jest donoszona?
Tak, ciąża w 37+3 tygodnia jest już uważana za donoszoną.
Kiedy ciąża bliźniacza jest donoszona?
Ciąża bliźniacza donoszona, podobnie jak pojedyncza, zaczyna się od ukończenia 37+0 tygodnia. Z uwagi na wyższe ryzyko powikłań lekarz może zdecydować o wcześniejszym zakończeniu ciąży. Poród może odbyć się wówczas między 36. a 38. tygodniem, w zależności od typu ciąży bliźniaczej oraz stanu zdrowia matki i dzieci.
Kiedy ciąża jest przenoszona?
Ciąża uznaje się za przenoszoną po upływie 42. tygodnia. Taki stan wymaga ścisłego monitorowania i interwencji medycznych, ponieważ może zwiększyć ryzyko powikłań zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Kiedy lekarz może zdecydować o indukcji porodu?
Lekarz może podjąć decyzję o indukcji porodu po 37. tygodniu ciąży, jeśli wystąpią ku temu wskazania medyczne (np. cukrzyca ciążowa, cholestaza).
W Gyncentrum rozumiemy, jak ważne jest zapewnienie kompleksowej diagnostyki prenatalnej, aby zminimalizować ryzyko porodu przedwczesnego i wykryć ewentualne nieprawidłowości w rozwoju płodu. Dzięki 20-letniemu doświadczeniu w zakresie opieki prenatalnej oraz zaawansowanym procedurom diagnostycznym oferujemy pełną opiekę i możliwość szybkiej interwencji, jeśli zajdzie taka potrzeba. Dbamy o przyszłe mamy, ponieważ wiemy, jak istotne jest, by każda ciąża przebiegała w możliwie najlepszych warunkach.
Bibliografia:
- ACOG Committee Opinion No. 579: Definition of term pregnancy. Obstet Gynecol 2013;122(5):1139-40, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24150030/, [dostęp online: 5.12.2025].
