O ciąży biochemicznej mówimy, gdy dochodzi do zapłodnienia i implantacji zarodka, ale ciąża nie rozwija się wystarczająco długo, by można było potwierdzić ją w badaniu USG. Wkrótce po implantacji dochodzi do zahamowania rowoju zarodka. Poronienie następuje tu na tyle wcześnie, że spora część kobiety, które nie wykonały testu ciążowego, myli ten stan ze spóźnioną, nieco obfitszą niż zwykle miesiączką. Czy ciąża biochemiczna oznacza jednak konieczność porzucenia marzeń o macierzyństwie?

Spis treści:

Beta hCG a ciąża biochemiczna

Główne przyczyny ciąży biochemicznej

Czynniki ryzyka – co zwiększa prawdopodobieństwo poronienia biochemicznego?

Rola hormonów i zdrowia ogólnego

Wpływ chorób i wad anatomicznych

Czy ciąża biochemiczna się powtarza?

Beta hCG a ciąża biochemiczna

Pojawienie się testów ciążowych o wysokiej czułości w znacznym stopniu ułatwiło wczesną diagnostykę ciąży. Dzięki nim pozytywny wynik testu może pojawić się już w pierwszych dniach po zagnieżdżeniu się zarodka, kiedy w surowicy matki wykrywane są śladowe ilości hormonu β-hCG. To właśnie jego obecność w organizmie kobiety stanowi główny wskaźnik ciąży.

Badania wykazują, że aż 25% ciąż kończy się niepowodzeniem, zanim kobieta zdąży zauważyć jakiekolwiek objawy ciąży, takie jak spóźniona miesiączka (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3712881/). Wiele ciąż biochemicznych pozostaje nierozpoznanych, ponieważ wiążą się z wyraźnymi symptomami, które zwykle skłaniają kobiety do wykonania testu ciążowego. W efekcie ciążę biochemiczną rozpoznaje się zazwyczaj tylko wtedy, gdy możliwe jest monitorowanie poziomu β-hCG, np. przed spodziewaną miesiączką.

Zgodnie z definicją Amerykańskiego Stowarzyszenia Medycyny Rozrodu ciąża biochemiczna różni się od ciąży klinicznej. 

• W ciąży rozpoznanej klinicznie może dojść do poronienia samoistnego, rozwoju ciąży poza jamą macicy czy prawidłowego porodu.
• Ciąża biochemiczna charakteryzuje się jedynie krótkotrwałym wzrostem stężenia β-hCG, bez rozwoju klinicznych objawów ciąży. Zwykle towarzyszy jej szybki spadek poziomu hormonu, a brak znacznego opóźnienia w wystąpieniu miesiączki pozwala odróżnić ten typ ciąży od poronienia klinicznego.

W praktyce ciążę biochemiczną diagnozuje się dzięki monitorowaniu poziomu β-hCG, co pozwala wykryć nawet niewielki wzrost tego hormonu (niski szczyt <100 mlU/ml i szybki spadek stężenia w moczu lub surowicy), zanim jeszcze może dojść do wykrycia jakichkolwiek struktur zarodkowych w badaniu USG.

Główne przyczyny ciąży biochemicznej

Ciąża biochemiczna może mieć różne przyczyny, jednak najczęściej wiąże się z wadami genetycznymi zarodka, które prowadzą do jego obumarcia na bardzo wczesnym etapie.Zakłada się, że do niemal połowy wczesnych poronień dochodzi w wyniku nieprawidłowości chromosomowych, z czego najczęstszą formą jest aneuploidia – stan, w którym zarodek posiada zbyt dużą lub zbyt małą liczbę chromosomów (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10231156/). Do takich błędów dochodzi np. podczas tworzenia się oocytu z haploidalnym zestawem chromosomów czy  podziału komórkowego w fazie zapłodnienia, co prowadzi do nieprawidłowego rozdziału materiału genetycznego.

Zarodek z takimi nieprawidłowościami nie jest w stanie przejść przez pełny proces rozwoju. W odpowiedzi na to organizm matki usuwa go, traktując jako niezdolny do prawidłowego zagnieżdżenia i dalszego rozwoju. W ten sposób ciąża biochemiczna pełni rolę naturalnej selekcji, eliminując zarodki, które nie mają szans na prawidłowy rozwój.

Czynniki ryzyka – co zwiększa prawdopodobieństwo poronienia biochemicznego?

W wielu przypadkach nie da się jednoznacznie określić jednej, konkretnej przyczyny poronienia biochemicznego. Istnieje jednak szereg czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Warto tu zwrócić uwagę przede wszystkim na zaawansowany wiek matki. Po 35. roku życia komórki jajowe stają się bardziej podatne na błędy w podziale chromosomów, co może prowadzić do aneuploidii, czyli głównej przyczyny ciąż biochemicznych. Dodatkowo spada liczba dostępnych jajeczek, co ogranicza szanse na powodzenie zapłodnienia i prawidłowy rozwój zarodka;

Ryzyko wystąpienia ciąży biochemicznej zwiększają też czynniki związane ze stylem życia, w tym:

• palenie tytoniu – nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w papierosach mogą zmieniać strukturę DNA jajeczka i zarodka, a także zaburzać implantację;
• nadużywanie alkoholu – nadmierne picie alkoholu w czasie próby poczęcia może zaburzać równowagę hormonalną i zmniejszać szanse na prawidłową implantację. Alkohol jest również teratogenny, co oznacza, że może uszkodzić rozwijający się zarodek;
• otyłość lub niedowaga – zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki wskaźnik masy ciała (BMI) mogą zaburzać cykl menstruacyjny i równowagę hormonalną, co wpływa na zdolność do poczęcia i prawidłowego rozwoju ciąży;
• stres – chroniczny stres i wysoki poziom kortyzolu mogą wpływać na równowagę hormonalną i zmniejszać szansę na powodzenie zapłodnienia. Zbyt duży poziom stresu może także negatywnie wpłynąć na rozwój zarodka i utrzymanie ciąży.

Warto również podkreślić, że ciąża biochemiczna występuje częściej w przypadku ciąż, które zostały uzyskane dzięki technikom wspomaganemu rozrodowi, w tym in vitro. Wynika to jednak nie z wyższego ryzyka poronienia, ale z faktu, że w takich przypadkach monitorowanie poziomu β-hCG odbywa się bardzo wcześnie, co pozwala na wychwycenie nawet tych ciąż, które mogłyby zostać przeoczone w przypadku ciąż naturalnych. W tradycyjnym procesie poczęcia test ciążowy zazwyczaj wykonuje się dopiero po zauważeniu opóźnionej miesiączki, a wiele ciąż biochemicznych może pozostać nierozpoznanych i mylonych z opóźnieniem cyklu menstruacyjnego lub nieregularnymi miesiączkami.

Rola hormonów i zdrowia ogólnego

Hormony oraz ogólny stan zdrowia kobiety mają duże znaczenie nie tylko dla samego procesu zapłodnienia, ale też dla utrzymania ciąży, w tym  również w przypadku ciąży biochemicznej. Wszelkie zaburzenia hormonalne, niedobory składników czy problemy zdrowotne mogą wpływać na zdolność organizmu do utrzymania zarodka, a tym samym zwiększać ryzyko wczesnej utraty ciąży.

• Progesteron odpowiada za przygotowanie błony śluzowej macicy do implantacji zarodka oraz utrzymanie rozwijającej się ciąży poprzez hamowanie skurczów macicy, ograniczanie reakcji immunologicznych oraz ochronę przed przedwczesnym poronieniem. Obniżony poziom tego hormonu (m.in. w wyniku zbyt krótkiej fazy lutealnej) prowadzi do niewłaściwego przygotowania endometrium i utrudnia zagnieżdżenie zarodka, co jest typowym mechanizmem utraty ciąży w jej wczesnej fazie.​
• Niewłaściwe funkcjonowanie całej osi hormonalnej, np. zaburzenia tarczycy, hiperprolaktynemia czy zespół policystycznych jajników (PCOS), może zaburzać prawidłowy przebieg cyklu miesiączkowego, a tym samym utrudniać implantację i podtrzymanie ciąży.
• Niedobory kluczowych składników odżywczych, takich jak witamina D, witamina B12, kwas foliowy czy żelazo, mogą zwiększać ryzyko utraty ciąży oraz nieprawidłowej implantacji zarodka. Szczególne znaczenie ma tu witamina D, której niski poziom może prowadzić do obniżenia płodności, trudności z zagnieżdżeniem oraz wyższego ryzyka utraty wczesnych ciąż. Niedobór witaminy B12 może dodatkowo zwiększać ryzyko zaburzeń rozwoju zarodka i poronień.​

Wpływ chorób i wad anatomicznych

Ostatnią grupą czynników, które mogą istotnie wpłynąć na wystąpienie ciąży biochemicznej, stanowią wady anatomiczne układu rozrodczego oraz choroby przewlekłe i zaburzenia immunologiczne.

• Wady anatomiczne układu rozrodczego, takie jak przegroda macicy, polipy, mięśniaki czy zrosty po operacjach lub przebytych stanach zapalnych. Zmiany te mogą utrudniać prawidłową implantację zarodka lub prowadzić do jego wczesnego obumarcia. Ważne są także zmiany w obrębie endometrium, takie jak niedostateczne ukrwienie, przerost czy blizny, które często uniemożliwiają prawidłową implantację zarodka na etapie ciąży biochemicznej.
• Choroby przewlekłe i autoimmunologiczne, np. zespół antyfosfolipidowy, toczeń rumieniowaty układowy czy Hashimoto, mogą prowadzić do nadreaktywności układu odpornościowego, co skutkuje odrzuceniem zarodka. Dodatkowo zaburzenia krzepnięcia (trombofilia) utrudniają prawidłowe ukrwienie endometrium, co może utrudniać implantację. Infekcje narządów rodnych (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) mogą bezpośrednio zakłócać wczesną fazę implantacji zarodka lub powodować nieprawidłową reakcję immunologiczną.;

Czy ciąża biochemiczna się powtarza?

W większości przypadków ciąża biochemiczna nie ma wpływu na przyszłą płodność i nie wpływa na wynik kolejnych ciąż. Zwykle nie pozostawia po sobie żadnych trwałych następstw ani komplikacji. Jeżeli jednak kobieta kilkukrotnie doświadczyła już objawów poronienia typowych dla ciąży biochemicznej, może to stanowić wskazanie do poszerzenia diagnostyki. W takich przypadkach warto poszukać potencjalnych przyczyn powtarzających się poronień, takich jak zaburzenia genetyczne, hormonalne, wady anatomiczne, czy problemy immunologiczne.

Ciąża biochemiczna to temat wyjątkowo trudny i obciążający emocjonalnie, który wiąże się z licznymi pytaniami, wątpliwościami oraz poczuciem niepewności. W Gyncentrum doskonale rozumiemy, jak ważne jest wsparcie w takich momentach. Z tego powodu otaczamy szczególną troską wszystkie kobiety, które mierzą się z problemem nawracających ciąż biochemicznych. Oferujemy kompleksową diagnostykę, która pozwala na wczesne wykrycie ciąży oraz precyzyjne monitorowanie jej przebiegu. Nasz zespół zapewnia także profesjonalne wsparcie psychologiczne, by każda pacjentka mogła przejść przez ten czas w atmosferze empatii, zrozumienia i pełnej opieki. Jeśli masz dodatkowe pytania lub potrzebujesz porady, zapraszamy do kontaktu i umówienia się na wizytę w jednej z naszych klinik.

Bibliografia:

1. Annan J., Gudi A., Bhide P., Shah A., Homburg R., Biochemical Pregnancy During Assisted Conception: A Little Bit Pregnant, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3712881, [dostęp online: 13.10.2025].
2. Vlachadis N., Papadopoulou T., Vrachnis D., Manolakos E., Loukas N., Incidence and Types of Chromosomal Abnormalities in First Trimester Spontaneous Miscarriages: a Greek Single-Center Prospective Study, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10231156/, [dostęp online: 13.10.2025].