Dawstwo komórek jajowych i nasienia w IVF – co musisz wiedzieć?

O problemie niepłodności mówi się w ostatnich latach coraz więcej – tylko w Polsce dotyka średnio co piątą parę w wieku rozrodczym. Choć medycyna poczyniła ogromne postępy, w niektórych przypadkach tradycyjne metody leczenia nie przynoszą efektów. W takich sytuacjach z pomocą przychodzi dawstwo komórek jajowych lub nasienia, które daje parom szansę na spełnienie marzenia o własnym dziecku. Jakie warunki należy jednak spełnić, aby zostać dawcą oocytów, na czym dokładnie polega ta procedura i jakie są etapy całego procesu?

Spis treści: 

Dawstwo komórek rozrodczych – aspekty prawne

Kiedy kwalifikujesz się do dawstwa oocytów?

Biorcy komórek jajowych i nasienia – kryteria kwalifikacji

Czy można wykorzystać wcześniej zamrożone komórki dawczyni?

Czym różni się dawstwo od procedury z własnymi komórkami?

Dawstwo komórek jajowych lub nasienia krok po kroku

Dawstwo komórek rozrodczych – aspekty prawne

Ustawa o leczeniu in vitro precyzyjnie określa kategorie osób, które mogą skorzystać z procedur in vitro, w tym z dawstwa komórek jajowych. Wyróżnia się dwa główne typy dawstwa:

• partnerskie – dotyczy osób, które pozostają w związku małżeńskim lub stałym związku partnerskim. W tym przypadku, mąż lub partner przekazuje nasienie swojej żonie lub partnerce. Taka forma nie wiąże się z udziałem osób trzech, a wszystkie komórki rozrodcze pochodzą od pary;
• anonimowe – polega na wykorzystaniu komórek rozrodczych od anonimowej dawczyni lub dawcy. Komórki są zapładniane, a powstały zarodek transferuje się do macicy biorczyni. Dawstwo jest anonimowe, a dobór gamet bazuje na cechach fenotypowych oraz grupie krwi. Para nie ma możliwości wyboru dawcy lub dawczyni, od których otrzyma gamety – jest to ściśle kontrolowane przez lekarza.

Kiedy kwalifikujesz się do dawstwa oocytów?

Ustawa o leczeniu niepłodności szczegółowo określa warunki dotyczące dawstwa komórek jajowych, a także ich pobierania, przechowywania, przetwarzania i dystrybucji w ramach procedur medycznie wspomaganej prokreacji. Przepisy te mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i jakości materiału biologicznego, a także ochronę interesów zarówno dawców, jak i biorców. W przypadku dawczyń komórek jajowych istotne są poniższe wymagania:

• wiek – potencjalna dawczyni powinna mieć od 20 do 32 lat;
• dobry stan zdrowia – dawczyni musi być zdrowa zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Przed podjęciem decyzji o dawstwie przeprowadza się szczegółowe badania, które mają na celu wykluczenie chorób przewlekłych, infekcji czy schorzeń mogących wpłynąć na jakość komórek jajowych;
• brak obciążeń genetycznych – dawczyni nie powinna mieć w rodzinie chorób genetycznych, które mogłyby zostać przekazane przyszłemu dziecku;
• brak aktywnej laktacji – kobieta, która decyduje się na dawstwo komórek jajowych, nie może karmić piersią, ponieważ może wpłynąć to na produkcję jajeczek.

Wsparcie psychologiczne dla dawców

Dawstwo komórek jajowych wiąże się z wieloma trudnymi emocjami. Z tego powodu bardzo ważną kwestią przed przystąpieniem do procedury jest konsultacja z psychologiem. Takie wsparcie pomaga dawczyni w świadomym podjęciu decyzji oraz ocenie własnej gotowości do przekazania komórek jajowych. Pomoc ta jest również istotna w radzeniu sobie z emocjami, które mogą pojawić się podczas całego procesu dawstwa.

Biorcy komórek jajowych i nasienia – kryteria kwalifikacji

W procesie in vitro biorcy również muszą spełniać określone warunki, aby kwalifikować się do korzystania z komórek jajowych lub nasienia dawcy. W przypadku kobiet są to następujące kryteria:

• bardzo niska rezerwa jajnikowa (np. z powodu przedwcześnie wygasłej czynności jajników);
• uszkodzenie jajników lub ich brak (np. wskutek choroby nowotworowej);
• niepłodność w wyniku terapii onkologicznej;
• nieudane próby in vitro z własnymi komórkami jajowymi;
• przesłanki do wystąpienia wad genetycznych u potomstwa;
• historia wielokrotnych poronień;
• wiek poniżej 45 lat w przypadku Programu in vitro z komórkami Dawczyni.

Mężczyźni, którzy decydują się na skorzystanie z nasienia anonimowego dawcy, powinni spełniać takie warunki jak:

• obniżone parametry nasienia (niska ilość plemników, zaburzenia ich ruchliwości lub jakości);
• zaburzenia genetyczne;
• niepłodność spowodowana usunięciem jąder;
• leczenie onkologiczne, które wpłynęło na jakość nasienia.

W ramach programu in vitro możliwe jest też skorzystanie z zamrożonych oocytów, które wcześniej zostały zdeponowane w banku komórek jajowych. Ich wykorzystanie wyczerpuje jeden cykl dawstwa zgodnie z programem wsparcia in vitro. Komórki mogą być transportowane między bankami, jeśli spełnione są wymogi medyczne i logistyczne.

Wsparcie psychologiczne dla biorców

Wsparcie psychologiczne jest również bardzo ważne dla biorców komórek jajowych i nasienia, którzy muszą zmierzyć się z trudnymi emocjami związanymi z procesem leczenia niepłodności. Konsultacja z psychologiem pomaga rodzicom lepiej przygotować się na rodzicielstwo niegenetyczne, a także radzić sobie obawami, które mogą pojawić się w trakcie całej procedury.

Czy można wykorzystać wcześniej zamrożone komórki dawczyni?

Program IVF zakłada możliwość skorzystania z komórek jajowych, które zostały wcześniej zamrożone i były przechowywane w specjalistycznych bankach komórek jajowych. Warto jednak wiedzieć, że wykorzystanie kriokonserwowanych oocytów traktowane jest jako jeden cykl dawstwa w ramach programu in vitro. Oznacza to, że po rozmrożeniu komórek rozrodczych przechodzi się przez cały proces leczenia tak samo, jak w przypadku świeżych oocytów.

Możliwy jest też transport zamrożonych komórek między bankami, ale pod warunkiem że zachowana zostanie ich odpowiednia jakość oraz spełnione będą wszystkie wymogi formalne. Dzięki temu pary biorące udział w programie in vitro mogą korzystać z banków komórek jajowych znajdujących się w różnych lokalizacjach.

Czym różni się dawstwo od procedury z własnymi komórkami?

Podstawową różnicą pomiędzy procedurą in vitro z własnymi komórkami a procedurą z wykorzystaniem komórek rozrodczych dawczyni lub dawcy leży w samym źródle komórek rozrodczych oraz przebiegu całego procesu.

• W pierwszej sytuacji proces in vitro zaczyna się od stymulacji owulacji u biorczyni, aby pobrać jej własne komórki jajowe (oocyty). Następnie komórki te są zapładniane nasieniem partnera lub dawcy. Procedura ta jest klasyczną formą in vitro, w której całość materiału genetycznego pochodzi od pacjentki oraz jej partnera.
• W procedurze z dawstwem komórek jajowych wykorzystywane są komórki jajowe od innej kobiety (dawczyni) oraz nasienie partnera biorczyni lub dawcy. Biorczyni nie przechodzi wówczas stymulacji jajników ani punkcji jajników, ponieważ komórki jajowe są pobierane od innej osoby.

Warto przy tym podkreślić, że w procedurze z dawstwem nie ma możliwości mieszania gamet z różnych źródeł. Cały cykl opiera się wówczas na jednej puli komórek jajowych, czyli tych pochodzących od dawczyni. W przypadku własnych komórek jajowych wszystkie gamety pochodzą od biorczyni i jej partnera.

Dawstwo komórek jajowych lub nasienia krok po kroku

Dawstwo komórek jajowych lub nasienia to skomplikowany proces, który wymaga zaangażowania zarówno ze strony dawcy, jak i kliniki. W przypadku kobiet wygląda on następująco:

• rejestracja i wstępne zgłoszenie poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza. Dokument zawiera podstawowe informacje, które pozwolą specjalistom ocenić, czy dana osoba spełnia wymagania, aby zostać dawczynią;
• konsultacja telefoniczna lub mailowa – specjalista z kliniki skontaktuje się z potencjalną dawczynią, przeprowadzając wywiad, podczas którego szczegółowo omówi przebieg procedury, odpowie na pytania oraz wyjaśni kolejne etapy;
• pierwsza wizyta w klinice – dawczyni umawia się na pierwszą wizytę w klinice. Lekarz przeprowadza dokładny wywiad medyczny, ocenia stan zdrowia, a także przeprowadza szczegółową rozmowę o formalnościach związanych z procedurą dawstwa;
• wstępne badania – dawczyni przechodzi szereg badań medycznych, w tym pobranie materiału biologicznego, aby ocenić jej stan zdrowia oraz ewentualne ryzyko genetyczne. Wyniki tych testów są kluczowe dla podjęcia decyzji o dalszym zaangażowaniu w proces;
• zawarcie umowy – po pozytywnych wynikach wszystkich badań i konsultacji dawczyni podpisuje umowę z kliniką, która formalizuje jej udział w programie dawstwa komórek jajowych;
• stymulacja hormonalna i pobranie komórek jajowych – w kolejnym etapie dawczyni przechodzi stymulację hormonalną, która ma na celu przygotowanie jej organizmu do pobrania komórek jajowych. Stymulacja oraz monitorowanie jajników odbywają się pod ścisłą opieką lekarza. Po uzyskaniu odpowiedniego rozwoju pęcherzyków jajnikowych przeprowadza się zabieg pobrania komórek jajowych.

U mężczyzn procedura związana z dawstwem nasienia przebiega w następujący sposób:

• zgłoszenie chęci udziału – mężczyzna, który chce zostać dawcą nasienia, zaczyna proces od wypełnienia formularza zgłoszeniowego. Następnie kontaktuje się z koordynatorem programu, który przeprowadza wstępny wywiad;
• konsultacja z koordynatorem – koordynator programu kontaktuje się z potencjalnym dawcą, aby omówić szczegóły procedury oraz zaprosić go na pierwszą wizytę do kliniki;
• pierwsza wizyta w klinice – dawca zapoznaje się z procedurą, przepisami prawnymi i formalnościami związanymi z dawstwem nasienia. Na tym etapie odbywa się także oddanie próbki nasienia, która zostanie poddana wstępnym badaniom;
• badania medyczne i genetyczne – po oddaniu próbki nasienia wykonuje się pełne badania medyczne, w tym testy w kierunku HIV, HCV, HBs Ag, antyHBc, VDRL, chlamydii oraz badania genetyczne;
• kolejne wizyty i zamrożenie nasienia – po weryfikacji wyników badań i akceptacji przez lekarzy nasienie jest zamrażane, a kolejne wizyty odbywają się zgodnie z harmonogramem ustalonym przez klinikę. Każdorazowo oddana próbka podlega zamrażaniu i przechowywaniu w odpowiednich warunkach.

W Gyncentrum doskonale rozumiemy, że nie każda para, która marzy o dziecku, ma możliwość skorzystania z własnych komórek rozrodczych. Z myślą o nich realizujemy program in vitro z komórkami Dawczyni, dający nadzieję kobietom, które z różnych przyczyn nie mogą wykorzystać własnych oocytów. Nasze dawczynie to zdrowe, młode kobiety, które przechodzą szczegółowy proces kwalifikacji, gwarantujący najwyższy poziom bezpieczeństwa i skuteczności procedury in vitro.

Jeśli chcesz poznać szczegóły naszego programu i dowiedzieć się, jak krok po kroku przebiega proces dawstwa oocytów, skontaktuj się z nami. Jesteśmy tu po to, żeby Ci pomóc!