Program Ministerstwa Zdrowia – Bezpłatne zabezpieczenie płodności dla pacjentów onkologicznych

Zabezpieczenie płodności przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego stanowi istotny element programu Ministerstwa Zdrowia, który ma na celu wsparcie pacjentów w zachowaniu szansy na rodzicielstwo po zakończeniu terapii. Niestety, choć Program wsparcia in vitro funkcjonuje już od ponad roku, wiele osób wciąż nie zdaje sobie sprawy z dostępnych możliwości. W jaki sposób pacjenci onkologiczni mogą z niego skorzystać, by spełnić swoje marzenia o rodzicielstwie w przyszłości?

Spis treści: 

Dlaczego warto zabezpieczyć szansę na zajście w ciąży po zakończeniu chemioterapii?

Zabezpieczenie płodności w ramach rządowego programu in vitro – kto może z tego skorzystać?

Co trzeba zrobić, aby wziąć udział w rządowym programie?

Rządowy program bezpłatnego zabezpieczenia płodności dla pacjentów onkologicznych – kluczowe informacje

Wsparcie psychologiczne w programie zabezpieczenia płodności dla pacjentów onkologicznych

Dlaczego warto zabezpieczyć szansę na zajście w ciąży po zakończeniu chemioterapii?

Onkopłodność (ang. oncofertility), czyli zabezpieczenie płodności dla pacjentów onkologicznych, to temat, który jeszcze kilka lat temu nie był zbyt często poruszany. Dziś coraz bardziej zdajemy sobie jednak sprawę, że problemy z płodnością mogą wystąpić nie tylko w przypadku operacji nowotworów układu rozrodczego, ale również w wyniku terapii przeciwnowotworowych, takich jak chemioterapia, radioterapia, immunoterapia czy przeszczep szpiku kostnego.

Badania pokazują, że powyższe formy leczenia mają wysoki potencjał uszkodzenia gonad, prowadząc do przedwczesnej lub trwałej niepłodności. Terapie te mogą skutkować:

• zmniejszeniem rezerwy jajnikowej u kobiet;
• uszkodzeniem komórek jajowych i plemników;
• nieodwracalnymi zmianami w funkcjonowaniu układu hormonalnego.
  

Zabezpieczenie materiału rozrodczego przed rozpoczęciem leczenia daje pacjentom szansę na realizację marzenia o rodzicielstwie nawet po zakończeniu terapii. Procedury, takie jak zamrażanie komórek jajowych przed chemioterapią, krioterapia zarodków czy nasienia, znacząco podnoszą szanse na pomyślne zostanie rodzicem w przyszłości. Choć stosowanie leków ochronnych może zmniejszyć ryzyko niepłodności, najskuteczniejszą metodą pozostaje aktywna ochrona gamet przed rozpoczęciem leczenia.

Co równie istotne, świadomość dostępnych opcji zabezpieczenia płodności ma pozytywny wpływ na kondycję psychiczną pacjentów. Daje im poczucie kontroli nad swoją przyszłością, wzmacnia nadzieję na rodzicielstwo po zakończeniu leczenia, a także pomaga zmniejszyć negatywne skutki emocjonalne terapii. Perspektywa macierzyństwa czy ojcostwa po trudnym leczeniu może stać się zatem ważnym motywatorem i źródłem siły w walce z chorobą.

Zabezpieczenie płodności w ramach rządowego programu in vitro – kto może z tego skorzystać?

Prace nad rządowym programem leczenia in vitro trwały przez długi czas. Celem Ministerstwa Zdrowia było to, by dostęp do terapii miały wszystkie pary borykające się z niepłodnością – również te, które przed realizacją marzeń o rodzicielstwie muszą przejść trudną terapię onkologiczną, której efektem może być utrata zdolności do prokreacji. Od 1 czerwca 2024 roku każda para dotknięta niepłodnością ma zatem możliwość skorzystania z bezpłatnej terapii in vitro.

Co ważne, Program uwzględnia również potrzeby młodszych pacjentów, umożliwiając przechowywanie komórek jajowych lub nasienia od:

• dziewczynek i kobiet, od okresu dojrzewania do 40. roku życia;

• chłopców i mężczyzn, od okresu dojrzewania do 45. roku życia.

Co trzeba zrobić, aby wziąć udział w rządowym programie?

Aby wziąć udział w Programie, należy nie tylko spełnić powyższe kryteria kwalifikacyjne, ale też przejść kilka kluczowych etapów.

1. 1. Wybór ośrodka realizującego program (lista Realizatorów jest dostępna na stronie rządowej).​
   2. Rejestracja na pierwszą wizytę, która służy kwalifikacji do Programu i ustaleniu harmonogramu dalszych działań.​
   3. Złożenie niezbędnych zgód i oświadczeń. Warto się z nimi dokładnie zapoznać, a następnie wyjaśnić wszelkie wątpliwości.
   4. Rozpoczęcie procesu kwalifikacyjnego:
      • przygotowanie dokumentacji medycznej, uwzględniającej przebieg dotychczasowego leczenia niepłodności;
      • szczegółowy wywiad i badania diagnostyczne, które są bezpłatne dla pacjentów biorących udział w Programie.
   5. Rozpoczęcie procesu zabezpieczania płodności po pozytywnej kwalifikacji.

Rządowy program bezpłatnego zabezpieczenia płodności dla pacjentów onkologicznych – kluczowe informacje

Rządowy program zabezpieczenia płodności dla pacjentów onkologicznych to kompleksowa inicjatywa, która ma na celu wsparcie kobiet i mężczyzn w zachowaniu szansy na rodzicielstwo przed rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego. Program ruszył 1 czerwca ubiegłego roku i będzie realizowany co najmniej do 2028 r., obejmując pełne finansowanie kluczowych procedur i badań niezbędnych do zabezpieczenia płodności pacjentów w różnym wieku i z różnymi rodzajami nowotworów.

W przypadku mężczyzn procedura polega na pobraniu i zamrożeniu nasienia przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego. Materiał biologiczny przechowywany jest w wyspecjalizowanych bankach nasienia nawet przez kilka lat. Refundacja w ramach Programu obejmuje przechowywania nasienia do 1 czerwca 2028 r.

U kobiet zabezpieczenie płodności polega na przeprowadzeniu stymulacji hormonalnej, która umożliwia uzyskanie większej liczby dojrzałych pęcherzyków jajnikowych. Po około 2 tygodniach wykonywana jest punkcja jajników, podczas której lekarz pobiera płyn pęcherzykowy zawierający komórki jajowe. Zabieg trwa ok. 15-20 minut i przebiega w krótkim znieczuleniu dożylnym pod nadzorem anestezjologa. Komórki jajowe są zamrażane metodą witryfikacji oraz przechowywane w ciekłym azocie o temperaturze -196°C.

Warto również podkreślić, że program skierowany jest nie tylko do pacjentów z nowotworem narządów rodnych, ale także do tych, którym grozi utrata płodności wskutek innych terapii onkologicznych (chemioterapia, radioterapia, immunoterapia, przeszczep szpiku). Co więcej, po zakończeniu terapii onkologicznej istnieje możliwość wykorzystania zamrożonego materiału w ramach procedury in vitro – zarówno w celu samodzielnego zajścia w ciążę, jak i z pomocą dawstwa komórek rozrodczych lub zarodków.​

Wsparcie psychologiczne w programie zabezpieczenia płodności dla pacjentów onkologicznych

Program leczenia in vitro zapewnia wsparcie nie tylko w procesie kwalifikacji, wykonywania badań i zabiegów, a także w zakresie konsultacji psychologicznych dla pacjentów onkologicznych.

• Wsparcie psychologiczne dostępne jest dla wszystkich pacjentów oraz ich rodzin uczestniczących w programie – zarówno przed rozpoczęciem procedur medycznych, jak i w trakcie leczenia oraz po jego zakończeniu.
• Konsultacje prowadzone są przez wykwalifikowanych psychologów medycznych, którzy pomagają radzić sobie ze stresem, lękiem, niepewnością związaną z chorobą nowotworową oraz decyzją o zabezpieczeniu płodności.
• Wsparcie obejmuje pomoc w przechodzeniu przez trudne emocje, budowaniu motywacji do leczenia, wzmacnianiu poczucia bezpieczeństwa i kontroli nad swoim życiem.
• Z konsultacji psychologicznych mogą skorzystać zarówno osoby dorosłe, jak i młodzież, co jest szczególnie ważne w przypadku osób niepełnoletnich.
• Liczba konsultacji psychologicznych jest dobierana indywidualnie. Decyzję w tej kwestii podejmuje psycholog, który opiekuje się parą.
• W razie potrzeby psycholog może też skierować pacjenta do dalszej terapii indywidualnej lub rodzinnej.

Diagnoza nowotworu i konieczność rozpoczęcia leczenia to ogromny stres i niepewność, szczególnie dla młodych pacjentów, którzy marzą o rodzicielstwie. Dzięki Programowi wsparcia in vitro mają jednak szansę na zabezpieczenie swojej płodności i realizację marzeń o rodzicielstwie po pomyślnym zakończeniu terapii.

Nasze kliniki Gyncentrum w Katowicach, Krakowie i Lublinie są Realizatorami tego programu. Pary borykające się z niepłodnością mogą umówić się u nas na wizytę kwalifikacyjną, a także przejść cały proces zabezpieczenia płodności – zamrożenie komórek jajowych przed chemioterapią, krioterapię nasienia oraz przechowywanie materiału biologicznego. 

Zapewniamy również wsparcie psychologiczne, które pomaga pacjentom radzić sobie ze stresem związanym z diagnozą nowotworową i procesem zabezpieczania płodności. Nasz zespół specjalistów zadba o kompleksową opiekę, abyście mogli skupić się na leczeniu, mając jednocześnie pewność, że Wasza przyszłość jest odpowiednio zabezpieczona.

Chcesz zabezpieczyć swoją płodność w ramach rządowego programu in vitro? Umów się na konsultację ze specjalistą Gyncentrum, by dowiedzieć się więcej!

Bibliografia:

1. Howell S., Shalet S., Gonadal damage from chemotherapy and radiotherapy, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9922915/, [dostęp online: 27.10.2025].
2. Program wsparcia in vitro, https://pacjent.gov.pl/artykul/program-wsparcia-vitro, [dostęp online: 27.10.2025].
3. Zachowanie płodności u polskich pacjentów onkologicznych. Doświadczenia i świadomość pacjentów 2025, https://alivia.org.pl/wp-content/uploads/sites/10/2025/10/ALIVIA_ESMO_onkoplodnosc_2025, [dostęp online: 27.10.2025].