Terminy „niepłodność” i „bezpłodność” często używane są zamiennie. Tymczasem dotyczą one dwóch różnych sytuacji. Na czym polega różnica między nimi? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym artykule.

Dla wielu z nas terminy „niepłodność” i „bezpłodność” znaczą dokładnie to samo. Często używamy ich nawet zamienne. Tymczasem niepłodność i bezpłodność dotyczą tak naprawdę dwóch różnych sytuacji. Na czym polega różnica między nimi? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym artykule.

Dlaczego bezpłodność ≠ niepłodność?

Niepłodność oznacza czasową, tj. uleczalną i trwającą co najmniej 12 miesięcy, niezdolność do poczęcia i urodzenia dziecka. Niepłodna para współżyje regularnie (3-4 razy w tygodniu) bez zabezpieczenia, a mimo to nie udaje jej się zajść w ciążę.  Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) mówi o niepłodności jako chorobie społecznej, którą można leczyć przy pomocy osiągnięć współczesnej medycyny. Z problemem niepłodności boryka się dziś ok. 15% par w wieku rozrodczym, czyli średnio co piąta para w Polsce.

Bezpłodność, według definicji WHO, jest natomiast trwałą niezdolnością do zajścia w ciążę.  Trwałą tzn. nie dającą się wyleczyć żadnymi dostępnymi metodami. Dla pary, w której jeden z partnerów jest bezpłodny (bo rzadko przyczyna leży po obu stronach) jedyną szansą na posiadanie potomstwa jest zapłodnienie pozaustrojowe, czyli in vitro albo adopcja.

No dobrze, wiemy już, że niepłodność można wyleczyć, natomiast bezpłodność jest stanem nieodwracalnym. Poza tym istnieje jeszcze coś, co odróżnia niepłodność od bezpłodności. Tym czymś jest przyczyna. Warto pamiętać, że choć oba wyżej wymienione stany łączy niemożność posiadania dziecka, to jednak każdy z nich ma nieco inne podłoże.

Zaburzenia hormonalne, niezdrowy tryb życia – możliwe przyczyny niepłodności

Niepłodność jest problemem uwarunkowanym wieloma czynnikami. Może dotyczyć kobiety, mężczyzny albo obojga parterów jednocześnie. Częstą przyczyną niepłodności są zaburzenia gospodarki hormonalnej. Niewłaściwy poziom hormonów w organizmie może bowiem upośledzić pracę jajników, zahamować owulację lub produkcję substancji warunkujących prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka w macicy. Może też zaburzyć proces spermatogenezy u mężczyzny. Szczególnie istotne dla kobiecej płodności będą hormony AMH, FSH, LH, prolaktyna, estrogen i progesteron. Za trudności z poczęciem dziecka mogą odpowiadać takie schorzenia o podłożu hormonalnym jak zespół policystycznych jajników (PCOS) czy hierprolaktynama.

To jednak nie wszystko! Niepłodność może występować również w przebiegu wielu chorób przewlekłych, np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy choroby nerek. Trudności z poczęciem dziecka mogą mieć też związek z niewłaściwym trybem życia. Brak ruchu, tłuste jedzenie i związana z tym otyłość, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, stresująca praca, to tylko niektóre z czynników sprzyjających niepłodności.

W przypadku mężczyzn kolejnym zagrożeniem będzie przegrzewanie jąder. Wzrost temperatury w mosznie już o 1,5 °C działa bowiem hamująco na wspomnianą spermatogenezę, czyli proces powstawania plemników.

Brak jajników u kobiety lub jąder u mężczyzny – możliwe przyczyny bezpłodności

Przyczyna bezpłodności leży zazwyczaj po stronie jednego z partnerów. Jednak i w tym przypadku problem jest wieloczynnikowy. Trwała niezdolność do poczęcia dziecka może być efektem wrodzonych wad narządów rodnych, utraty tych narządów (np. w wyniku wypadku czy operacji), ich całkowitego braku (niewykształcenie narządów rodnych), urazu mechanicznego albo przedwczesnej menopauzy. Niekiedy za bezpłodnością kryją się przebyte w przeszłości choroby. W przypadku chłopców taką chorobą jest m.in. świnka.

Niepłodność a bezpłodność – tylko jeden z tych stanów da się skutecznie leczyć

Bezpłodność jest stanem nieodwracalnym. Nie ma możliwości, aby para, której dotknął ten problem mogła cieszyć się własnym, biologicznym potomstwem. W takim przypadku jedynym rozwiązaniem jest adopcja, ewentualnie in vitro z komórkami dawców.

W przypadku stwierdzonej niepłodności medycyna dysponuje z kolei całą gamą możliwych rozwiązań. Sposób leczenia niepłodnej pary musi być oczywiście dopasowany do przyczyny problemu. Klinika może zaproponować niepłodnej parze wsparcie psychologa, jeśli problemy z zajściem w ciąże mają podłoże psychiczne albo terapię hormonalną, jeśli przyczyną jest zaburzona gospodarka hormonalna u któregoś z partnerów. W niektórych przypadkach problem może rozwiązać operacja chirurgiczna, np. gdy poczęcie dziecka uniemożliwiają niedrożne jajowody. W ostateczności, a więc gdy zastosowane metody nie przynoszą rezultatu, sięga się po techniki wspomaganego rozrodu, czyli inseminację bądź in vitro z komórkami pozyskanymi od partnerów lub anonimowych dawców.