Zarówno chemio- jaki i radioterapia nie działa wybiórczo na komórki i oprócz nowotworowych niszczy także te zdrowe. Leczenie onkologiczne może spowodować uszkodzenie jąder u mężczyzny, a co się z tym wiąże trwałe lub czasowe obniżenie płodności.
Dzięki coraz nowocześniejszym terapiom wielu pacjentom onkologicznym udaje się odzyskać zdrowie. Każde takie leczenie wiąże się jednak z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Zarówno chemio- jaki i radioterapia nie działa wybiórczo na komórki i oprócz nowotworowych niszczy także te zdrowe. Leczenie onkologiczne może spowodować uszkodzenie jąder u mężczyzny, a co się z tym wiąże trwałe lub czasowe obniżenie płodności. Ale jest na to rada. Jeśli chcesz poznać szczegóły na temat wpływu leczenia onkologicznego na płodność mężczyzny, przeczytaj ten artykuł.
Obniżenie liczby i ruchliwości plemników – efekt leczenia przeciwnowotworowego
Zarówno chemio- jak i radioterapia mogą doprowadzić do poważnego uszkodzenia jąder – gruczołów odpowiedzialnych za produkcję plemników i wydzielanie hormonów. W efekcie nasienie mężczyzn chorych na nowotwór złośliwy jądra często nie spełnia kryteriów WHO odnośnie prawidłowego seminogramu. Mężczyźni leczeni onkologicznie mają w większości niższą liczbę plemników w ejakulacie. Są one też mniej ruchliwe i posiadają wady. Największe nieprawidłowości w badaniu nasienia stwierdza się po upływie 3 miesięcy od zakończenia terapii. Dobra wiadomość jest taka, że panowie najczęściej odzyskują płodność. Jest to jednak proces, który może trwać nawet kilka lat. Bywa też, że pozostają trwale niezdolni do spłodzenia potomstwa.
O wpływie terapii onkologicznej na męską płodność decyduje wiele czynników…
To, w jaki sposób terapia przeciwnowotworowa wpłynie na płodność mężczyzny zależy m.in. od umiejscowienia nowotworu, stopnia jego zaawansowania, dawek stosowanych leków oraz co niezwykle ważne, wieku pacjenta. Młodzi chłopcy, będący jeszcze w okresie przedpokwitaniowym, wydają się być nieco bardziej odporni na skutki leczenia onkologicznego. Co nie oznacza, że chemio- czy radioterapia nie działa toksycznie na ich organizm i układ rozrodczy. Najbardziej szkodliwe okazują się cytostatyki alkilujące, np. cyklofosfamid, ifosfamid, prokarbazyna czy dekarbazyna. Leki te niszczą nabłonek plemnikotwórczy i mogą być przyczyną azoospermii, czyli całkowitego braku plemników w nasieniu.
Niekorzystny wpływ na męską płodność ma także radioterapia. Napromienianie brzucha, miednicy, pachwiny, uda czy dolnego odcinka kręgosłupa może upośledzić pracę jąder, obniżając liczbę plemników w nasieniu – trwale lub okresowo, w zależności od dawki promieniowania.
Niepłodność może być również następstwem zabiegu operacyjnego przeprowadzonego w obrębie męskich narządów płciowych. Usunięcie jąder, prostaty, pęcherza moczowego czy węzłów chłonnych może prowadzić do trwałej niepłodności, a także problemów z erekcją i ejakulacją.
Ciekawy artykuł: Zdrowy plemnik przede wszystkim – jak poprawić jakość nasienia?
Nowotwór jądra – największe zagrożenie dla męskiej płodności
Za jedno z największych zagrożeń dla męskiej płodności uznaje się nowotwory jądra. Stanowią one 1-2% wszystkich nowotworów złośliwych wśród mężczyzn i 4-10% nowotworów układu moczowego. Nowotwór jądra może rozwinąć się u każdego mężczyzny bez względu na wiek. Szczyt zachorowań przypada na 20-40 rok życia, ale wśród chorych są także 60-latkowie oraz dzieci. Wśród najmłodszych rak jądra stanowi aż 9% wszystkich nowotworów. Każdego roku w Polsce odnotowuje się ok. 900 nowych przypadków zachorowań. Najczęściej rak jądra objawia się niebolesnym powiększeniem i zaczerwienieniem jądra, któremu towarzyszy uczycie ciężkości. Niepokojąca może być też zmiana struktury jądra i obecność wyczuwalnego guzka lub nierówności na jego powierzchni.
Rak jądra może mieć różne pochodzenie. Większość, bo aż 90-95%, wywodzi się z komórek zarodkowych albo rozrodczych, natomiast 5% – z komórek zrębu bądź komórek Leydiga. Istnieją pewne czynniki, które mniej lub bardziej predysponują do choroby. Ryzyko rozwoju raka jądra jest na pewno większe u mężczyzn ze stwierdzonym wnętrostwem oraz u których w rodzinie występował już ten typ nowotworu. Wśród czynników predysponujących wymienia m.in. także zespół Klinefeltera, zespół Downa czy zakażenie wirusem HIV. Ponadto na raka jądra częściej zapadają panowie, którzy już raz na niego chorowali (nowotwór atakuje drugie jądro u ok. 5% chorych). W leczeniu raka jądra stosuje się różne formy terapii – chemioterapię, radioterapię oraz leczenie chirurgiczne.
Dowiedz się więcej: Choroby jąder przyczyną męskiej niepłodności?
Zamrożenie nasienia – szansa na zostanie ojcem w przyszłości
Nawet pomimo nowotworu mężczyzna ma szansę w przyszłości zostać ojcem! Może bowiem zabezpieczyć swoją płodność, mrożąc własne nasienie jeszcze przed rozpoczęciem terapii. Procedura ta, zwana krioprezerwacją, jest z punktu widzenia samego pacjenta bardzo prosta.
Najpierw mężczyzna – drogą masturbacji – oddaje nasienie do jałowego pojemnika. Aby było ono dobrej jakości, powinien zachować wstrzemięźliwość seksualną przez okres 3 do 6 dni. Próbka trafia do laboratorium, gdzie jest badana. Następnie nasienie zostaje umieszczone w kontenerze z ciekłym azotem o temperaturze -196 °C. W nim może czekać na odpowiedni moment nawet przez wiele lat.
Reasumując, każde leczenie onkologiczne wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Jednym z nich może być niepłodność. Chemio- czy radioterapia zaburza bowiem pracę jąder, obniżając jakość nasienia. Niepłodność spowodowana leczeniem onkologicznym jest najczęściej tymczasowa, ale zdarzają się pacjenci, którzy tracą zdolność do spłodzenia potomstwa już na zawsze. Na szczęście nawet oni mają szansę zostać ojcami. Mrożąc nasienie jeszcze przed rozpoczęciem terapii, mogą skutecznie zabezpieczyć swoją płodność.
