Immunologia rozrodu

Układ immunologiczny (odpornościowy) chroni nasz organizm przed atakiem patogenów oraz przed szkodliwym działaniem innych czynników. Czasem jednak przestaje pełnić swoje zadanie i zamiast być naszym obrońcą, zwraca się przeciwko nam. Niesprawny układ odpornościowy zaburza pracę całego organizmu i może wywołać niepłodność immunologiczną. Organizm kobiety może wytwarzać wówczas przeciwciała, które będą atakowały jej własne komórki jajowe albo zwalczały nasienie partnera, uniemożliwiając tym samym zapłodnienie. Organizm mężczyzny dotkniętego niepłodnością immunologiczną może natomiast wytwarzać przeciwciała, które będą niszczyć materiał genetyczny plemników, także doprowadzając tym sposobem do niepłodności.

Mimo niepłodności immunologicznej zapłodnienie jest możliwe. Układ odpornościowy nie zawsze uniemożliwia plemnikowi połączenie się z komórką jajową. Powstały zarodek zawiera jednak materiał genetyczny matki i ojca, dlatego w macicy może być wzięty za intruza. W takiej sytuacji organizm kobiety zaczyna go zwalczać i dochodzi do poronienia. Zaburzenia immunologiczne mogą upośledzić zarówno proces zapłodnienia, implantacji zapłodnionego już jaja płodowego oraz prowadzić do nawykowych poronień. Szacuje się, że zaburzenia immunologiczne to ok. 65%-70% strat ciąż u kobiet z poronieniami nawykowymi. Swój udział mają tu zarówno czynniki autoimmunologiczne jak i alloimmunologiczne.

Niepłodność immunologiczna jest zaburzeniem, które pojawia się dopiero w ciągu życia. Oznacza to, że para mogła nie mieć żadnych problemów z zajściem w pierwszą ciążę, natomiast przy drugiej mogą pojawić się już trudności.

Dlatego do poradni immunologicznej powinny zgłosić się wszystkie pary, które:
• mają już stwierdzoną niepłodność
• doświadczyły nawykowych poronień
• często borykają się ze stanami zapalnymi

Niepłodność immunologiczna to dość złożony problem. Wiele różnych zaburzeń może zakłócać działanie układu odpornościowego i pośrednio powodować niepłodność immunologiczną. Badań, które trzeba wykonać, jest więc dość sporo.

Najważniejsze badania immunologiczne wykonywane w Klinice Gyncentrum to:

• Immunofenotyp z krwi obwodowej – określa ono ilość i proporcje poszczególnych limfocytów we krwi
• Nadkrzepliwość wrodzona Gen F2, F5 (czynnik V Leiden + mutacja 20210 G-A genu protrombiny met. PCR) – jest to badanie w kierunku genetycznej skłonności do powstawania zakrzepów (trombofilii wrodzonej). Jest ona częstą przyczyną niepłodności immunologicznej oraz poronień.
• Termolabilny wariant MTHFR (oznaczenie wariantu polimorfologicznego MTHFR 1298C + oznaczenie termolabilnego wariantu MTHFR C 677T) – jest to badanie genetyczne w kierunku mutacji w genie MTHFR. Mogą one powodować m.in. nadkrzepliwość i zaburzenia metabolizmu kwasu foliowego.
• Pakiet nadkrzepliwość (nadkrzepliwość wrodzona Gen F2, F5 (czynnik V Leiden + mutacja 20210 G-A genu protrombiny met. PCR) + termolabilny wariant MTHFR) – pakiet ten łączy w sobie badanie w kierunku trombofilii wrodzonej oraz badanie genu MTHFR
• Badanie polimorfizmu APA 1 w genie IGF 2 – jest to badanie przeznaczone tylko dla mężczyzn. Obecność owego poliformizmu zwiększa ryzyko poronienia.
• Mutacja w genie CFTR (36 mutacji) niepłodność męska (met. PCR) – owe mutacje przyczyniają się do rozwoju mukowiscydozy oraz męskiej niepłodności.
• Mikrodelecje chromosomu Y – jest to badanie genetyczne sprawdzające, czy przyczyną osłabienia jakości męskiego nasienia są delecje chromosomu Y.
• Azoospermia (met. PCR) – badanie to sprawdza, czy mężczyzna cierpi na azoospermię, czyli brak plemników w nasieniu.
• Mutacja 20210 G-A genu protrombiny (met. PCR) – jest to badanie genetyczne genu, który może przyczyniać się do nadkrzepliwości.
• Czynnik V Leiden (met. PCR) – również jest to narzędzie służące do diagnozy predyspozycji do powstawania zakrzepów.
• Mukowiscydoza 205 mutacji (met. PCR) – polega ono na sprawdzeniu, czy pacjent cierpi na mukowiscydozę. Jest to ogólnoustrojowa choroba, która objawia się głównie poprzez przewlekłą chorobę oskrzelowo-płucną.
• Antykoagulant toczniowy, przeciwciała antykardiolipinowe (IgG, IgM), przeciwciała przeciwko β2 -glikoproteinie I (IgG, IgM), przeciwciała przeciw fosfatydyloserynie (IgG, IgM), przeciwciała przeciw fosfatydyloinozytolowi (IgG, IgM), przeciwciała przeciwko protrombinie (IgG, IgM) – te analizy wykonuje się w celu wykrycia zespołu antyfosfolipidowego, który może prowadzić do niepłodności immunologicznej i poronień nawracających.
• Obecność przeciwciał blokujących (allo MLR) – brak lub niedobór owych przeciwciał prowadzi do potraktowania zarodka jako intruza. W konsekwencji układ odpornościowy zaczyna go zwalczać, a ciąża nie może się rozwinąć.
• Test mikrocytotoksyczny – jest to badanie sprawdzające, czy w we krwi kobiety znajdują się przeciwciała zwalczające limfocyty jej partnera. Dodatni wynik analizy oznacza, że prawdopodobnie zaczną one zwalczać także zarodek.
• KIR – analizuje się w nim aktywność receptorów znajdujących się na powierzchni komórek układu odpornościowego w macicy.
• Typowanie tkankowe molekularne (HLA C) – sprawdzana jest w nim ekspresja antygenów zgodności tkankowej HLA-C. To m.in. od nich zależy czy zarodek zostanie w macicy uznany za potencjalne niebezpieczeństwo.
• Homocysteina – jest ono wykonywane w celu określenia ryzyka wystąpienia chorób zakrzepowych
• ANA1, ANA2, ANA3 – te trzy badania sprawdzają, czy w organizmie pacjenta obecne są przeciwciała ANA. Ich obecność oznacza toczący się proces autoimmunologiczny. U zdrowych osób badanie nic nie wykaże.
• Przeciwciała przeciwjądrowe typ świecenia – w badaniu analizuje się typ świecenia i miano przeciwciał ANA. Pozwala to lepiej zdiagnozować i monitorować schorzenia autoimmunologiczne.
• Inhibina B – jest to białkowy hormon, który ma ogromny wpływ na płodność kobiet i mężczyzn. Określenie jego stężenia może być więc bardzo pomocne w diagnostyce niepłodności immunologicznej.
• Kariotyp (badanie cytogenetyczne z krwi obwodowej) – jest to badanie genetyczne sprawdzające zestaw chromosomów pacjenta pod kątem ich liczby, budowy czy wielkości. Nieprawidłowości w obrębie chromosomów mogą wpływać na cały organizm, a w tym na układ odpornościowy. Przekładać może się to na niepłodność immunologiczną.

Po zakończonej diagnostyce niepłodności immunologicznej możemy rozpocząć leczenie. Najczęściej polega ono na przyjmowaniu preparatów zmieniających aktywność układu odpornościowego, które są podawane w formie wlewów dożylnych. Parom z niepłodnością immunologiczną zaleca się także skorzystanie z metod wspomaganego rozrodu. Jedną z nich jest inseminacja. Polega ona na wprowadzeniu przygotowanych wcześniej plemników do jamy macicy. Inseminacji możemy poddawać się kilkukrotnie. Jeśli jednak nie przyniesie ona oczekiwanych skutków, to warto pójść o krok dalej i skorzystać z zapłodnienia metodą in vitro. Dzięki niemu może udać nam się powitać na świecie ślicznego dzidziusia. W trakcie leczenia polecamy nie zaprzestawać naturalnych starań o dziecko. Wielu parom mimo niepłodności immunologicznej udaje się zajść w ciążę drogą naturalną.