Wszelkie zaburzenia w obrębie macicy mogą utrudnić poczęcie dziecka lub spowodować, że ciąży nie uda się utrzymać. Na szczęście współczesna medycyna dostarcza narzędzi, dzięki którym wady macicy mogą być diagnozowane i leczone. Więcej na temat macicznego czynnika niepłodności dowiesz się z artykułu.

Macica, podobnie jak jajniki, jajowody czy pochwa, pełni bardzo ważną rolę w układzie rozrodczym kobiety. To w niej po zapłodnieniu zagnieżdża się zarodek i rozwija przez kolejnych 9 miesięcy. Wszelkie zaburzenia w obrębie macicy mogą więc nie tylko utrudnić poczęcie dziecka, ale i spowodować, że ciąży nie uda się utrzymać. Na szczęście współczesna medycyna dostarcza narzędzi, dzięki którym wady macicy mogą być diagnozowane i skutecznie leczone. Więcej na temat macicznego czynnika niepłodności dowiesz się z artykułu.

Macica – narząd o niezwykłych zdolnościach!

Macica jest narządem mięśniowym o wielkości 7-8 cm, szerokości 4 cm i grubości 2,5 cm. Leży pośrodku miednicy mniejszej, między pęcherzem moczowym a odbytem. Macica od dołu łączy się z pochwą, natomiast jej górna część stanowi ujście dla jajowodów, które łączą ją z jajnikami za pomocą strzępek. Kształtem przypomina gruszkę, choć niektórzy widzą w niej także głowę byka. Macica jest narządem niezwykłym. W  czasie ciąży potrafi bowiem zwiększyć swoją wagę nawet 20-krotnie – z 50-60 g do 1 kg oraz 1000-krotnie zwiększyć objętość. Wszystko za sprawą włókien mięśniowych, z których macica jest zbudowana. Dzięki nim ma ona zdolność nie tylko do rozciągania się, ale również do kurczenia, co odgrywa ogromną rolę w trakcie porodu. Macica jako narząd stwarza więc idealne warunki dla płodu, zapewnia mu bezpieczeństwo i pozwala swobodnie rosnąć przez cały okres ciąży. Narząd ten składa się z czterech części:

• szyki macicy, która łączy ją z pochwą. Zbudowana jest z elastycznej tkanki łącznej i rozwiera się podczas porodu, by umożliwić dziecku wyjście na zewnątrz. W czasie ciąży natomiast zatkana gęstym czopem śluzowym szyjka macicy chroni jajo płodowe przed infekcją oraz zapobiega przedwczesnemu porodowi i poronieniu.

• trzonu macicy, czyli najgrubszej i zarazem najszerszej części macicy. Jest on wyścielony błoną śluzową (endometrium), która złuszcza się podczas miesiączki, a po zapłodnieniu stanowi miejsce zagnieżdżenia zarodka.

• cieśni macicy, czyli miejsca, w którym trzon macicy przechodzi w szyjkę macicy.

• dna macicy, czyli najdalej położonego fragmentu trzonu macicy, który łączy się z macicznymi ujściami jajowodów.

Wrodzone wady macicy według klasyfikacji ESHRE

Macica niestety nie zawsze zbudowana jest prawidłowo. W jej obrębie mogą występować wady, które będą utrudniały zajście w ciążę lub jej donoszenie. Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją, zaproponowaną przez European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE) oraz European Society of Gynaecological Endoscopy (ESGE),w yróżniamy 7 grup tych wad. Poniżej omówimy niektóre z nich.

Macica dwurożna

Macica dwurożna (grupa IV) jest najczęstszym wrodzonym zaburzeniem anatomicznym w obrębie macicy, a jej nazwa wzięła się od występowania charakterystycznych „rogów”.  Macica dwurożna powstaje w wyniku nieprawidłowego połączenia się przewodów Müllera, czyli zawiązków, z których w okresie zarodkowym rozwija się macica. Wada ta może mieć bardzo różny stopień zaawansowania. Wyróżnia się bowiem macicę dwurożną pełną oraz niepełną. W pierwszym przypadku macica posiada dwie szyjki, w drugim tylko jedną. Jeśli stopień zaawansowania malformacji macicy jest niewielki, kobieta nie odczuwa jej skutków i wada nie wymaga korekcji, jeśli duży – mogą wystąpić poronienia i porody przedwczesne.

Warto przeczytać: Mięśniaki macicy 

Macica jednorożna

Macica jednorożna (grupa II) jest efektem rozwoju tylko jednego zawiązka macicy. Narząd formuje się zatem z jednego przewodu Müllera. Czasem występuje szczątkowy róg macicy, powstały z drugiego zawiązka,  bez jamy lub z jamą z czynnym endometrium. Jama szczątkowego rogu może łączyć się z główną jamą macicy lub nie łączyć się z nią w ogóle. Kobieta z macicą jednorożną posiada tylko jeden jajowód, co może utrudnić jej zajście w ciążę. Będzie także bardziej narażona na poronienia.

Macica podwójna

Macica podwójna (grupa III) jest rodzajem macicy dwurożnej. Powstaje, gdy nie dojdzie do połączenia przewodów Müllera. W efekcie kobieta wyposażona jest w dwie równoważne macice, jednak o nieco mniejszych jamach. Wada ta nie wymaga interwencji chirurgicznej, choć może wiązać się z większym ryzykiem poronienia.

Macica z przegrodą

Macica z przegrodą (grupa V), choć nie występuje najczęściej, sprawia największe problemy z zajściem w ciążę. Przegroda dzieląca macicę na dwie części (częściowo lub całkowicie) składa się bowiem z niepełnowartościowej tkanki włóknistej. Próba zagnieżdżenia się zarodka w pobliżu takiej tkanki najczęściej się nie udaje, a jeśli zarodek już się zagnieździ, to prędzej czy później dochodzi do poronienia. Oczywiście może się też zdarzyć, że zarodek zaimplantuje się w prawidłowej części macicy i ciążę uda się donosić.

Polipy i mięśniaki macicy – one też mogą prowadzić do niepłodności!

Wiemy już, że niepłodność maciczna ma najczęściej związek z nieprawidłową budową macicy, której jama jest np. przedzielona przegrodą. Trudności z zajściem w ciążę mogą być jednak efektem innych patologii, np. mięśniaków macicy lub polipów.

Mięśniakami macicy nazywamy łagodne guzy powstające w wyniku namnożenia komórek mięśnia macicy w  jej trzonowej części. Mięśniaki macicy mogą niekiedy dawać objawy w postaci obfitych miesiączek, bólu podbrzusza i krwawień międzymiesiączkowych. Przeważnie nie wywołują jednak żadnych dolegliwości i wymagają jedynie obserwacji. Polipy także mają charakter łagodny (w większości przypadków) i nie dają uciążliwych objawów.

Na koniec warto dodać, że upośledzić funkcjonowanie macicy mogą także zrosty powstałe w następstwie zabiegów chirurgicznych bądź łyżeczkowania.

Rozpoznanie niepłodności macicznej – dostępne metody

Maciczny czynnik niepłodności rozpoznaje się za pomocą kilku narzędzi:  histerografii, histeroskopii oraz ultrasonografii.

Histerografia jest badaniem radiologicznym pozwalającym uwidocznić jamę macicy oraz ocenić jej warunki anatomiczne, co ma ogromne znacznie w diagnostyce niepłodności macicznej.  Histerografię wykonuje się po wcześniejszym zaaplikowaniu pacjentce środka cieniującego. Histeroskopia jest natomiast badaniem endoskopowym o zastosowaniu zarówno diagnostycznym jak i terapeutycznym. Umożliwia bowiem wykonanie niektórych zabiegów ginekologicznych, włącznie z wadami wrodzonymi macicy.  USG stanowi podstawowe narzędzie w diagnostyce macicznego czynnika niepłodności. Badanie ultrasonograficzne pozwala w sposób całkowicie bezbolesny i nieinwazyjny ocenić budowę anatomiczną macicy oraz wykryć występujące w jej obrębie nieprawidłowości.

Rozwiązania dla kobiet z niepłodnością maciczną

Niepłodność maciczną leczy się operacyjnie. Można sięgnąć po metody endoskopowe, jak i po tradycyjne metody chirurgiczne, z otwarciem powłok brzusznych. Zabiegi te wykonuje się w celu przywrócenia macicy jej prawidłowej anatomii.

Po zakończonym leczeniu chirurgicznym metodą z wyboru jest inseminacja, czyli bezpośrednie wstrzyknięcie do jamy macicy próbki spermy. Jeśli to nie przyniesie rezultatu, rozważa się bardziej zaawansowane metody, w tym zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro).

Podsumowując, niepłodność maciczna to niepłodność, w której czynnikiem utrudniającym zajście w ciążę są zaburzenia w obrębie macicy, może to być np. obecność przegrody dzielącej ją na dwie części. W leczeniu stosuje się metody endoskopowe jak i chirurgiczne, choć nie wszystkie wrodzone wady macicy wymagają takiej interwencji. Współczesna medycyna dysponuje kilkoma narzędziami pozwalającymi szybko zdiagnozować nieprawidłowości anatomiczne macicy. Są to histerografia, histeroskopia oraz USG.