Normy TSH w ciąży - ile powinny wynosić?

Badanie poziomu TSH, czyli tyreotropiny, jest jednym z ważniejszych badań wykonywanych w trakcie ciąży. Hormon ten reguluje bowiem proces wydzielania innych, kluczowych hormonów, które mają ogromny wpływ na funkcjonowanie organizmu matki, prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu. Dlatego każda przyszła mama powinna monitorować poziom tyreotropiny przez cały okres ciąży. Z tego artykułu dowiesz się, dlaczego jest to takie ważne. Wyjaśnimy też, jakie skutki dla zdrowia dziecka może mieć zbyt niskie lub zbyt wysokie stężenie TSH.

Czym jest TSH i za co odpowiada?

TSH, czyli tyreotropina, jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową. Jego główne zadanie polega na stymulowaniu tarczycy do produkcji innych, kluczowych hormonów: tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3). Zależność pomiędzy poziomem TSH a poziomami hormonów produkowanych przez tarczycę opiera się na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Wysokie stężenie hormonów tarczycowych skutkuje spadkiem wydzielania tyreotropiny przez przysadkę. I odwrotnie – im niższy jest poziom hormonów T3 i T4, tym wyższe stężenie TSH. Na podstawie wyniku badania, możemy więc ocenić funkcjonowanie tarczycy i wychwycić różnego typu zaburzenia. Niestety w czasie ciąży objawy niedoczynności lub nadczynności tarczycy bardzo łatwo przeoczyć, gdyż część z nich pokrywa się z objawami fizjologicznej ciąży. Regularne sprawdzanie poziomu hormonów tarczycowych oraz TSH jest więc tym bardziej istotne.

Jak ciąża wpływa na tarczycę?

Wpływa i to znacząco! Zacznijmy od tego, że w trakcie ciąży wzrasta zużycie jodu, a sama tarczyca może się powiększyć. To wszystko zmusza ją do produkcji większej ilości hormonów tarczycowych. W pierwszych tygodniach ciąży poziom TSH obniża się, co ma związek z obecnością gonadotropiny kosmówkowej (hCG), która działa na komórki tarczycy w bardzo podobny sposób jak TSH. Jednocześnie organizm matki produkuje duże ilości T3 i T4. Niewielka nadczynność tarczycy w I trymestrze ciąży jest więc często stanem fizjologicznym i nazywamy go przejściową tyreotoksykozą ciężarnych, choć oczywiście może być ona również spowodowana jakąś chorobą, np.:

chorobą Gravesa-Basedowa,
wolem toksycznym guzowatym,
zapaleniem tarczycy,
gruczolakiem tarczycy,
zaśniadem groniastym.

W kolejnych trymestrach ciąży hormon tyreotropowy zwiększa swoje stężenie, co automatycznie powoduje spadek hormonów tarczycy T3 i T4. Jaki poziom TSH uznaje się za prawidłowy? To zależy!

TSH – różny na różnych etapach ciąży

Poziom TSH nie jest taki sam przez cały okres trwania ciąży. Stężenie hormonu waha się, w zależności jej zaawansowania. Dlatego przy interpretacji wyników lekarz nie korzysta z norm przewidzianych dla kobiet z populacji ogólnej, a z norm odpowiadających poszczególnym trymestrom ciąży. Według aktualnych wytycznych poziom TSH u kobiety ciężarnej powinien mieścić się w granicach:

I trymestr: 0,009-3.18 mIU/l
II trymestr: 0,05-3,44 mIU/l
III trymestr: 0,11-3,52 mIU/l

Jeśli wartość TSH przekroczy górną granicę normy przewidzianą dla danego trymestru ciąży, mówimy o niedoczynności tarczycy.Jeśli natomiast wartość TSH nie osiągnie dolnej granicy normy, mówimy o nadczynności tarczycy. Niestety oba stany będą miały szkodliwy wpływ na zdrowie i samopoczucie matki oraz rozwój płodu.

Jak hormon TSH wpływa na ciążę i rozwój płodu?

TSH odpowiada m.in. za prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego i oraz kostnego u dziecka. Zarówno nadmiar jak i niedobór hormonu mogą wpłynąć bardzo niekorzystnie na tworzące je narządy i struktury. Powikłania występujące u dzieci, których mamy nie kontrolowały poziomu hormonów tarczycowych w czasie ciąży bywają poważne.

Nadczynność tarczycy w ciąży może spowodować wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, przez co dziecko rodzi się później z niską masą urodzeniową. Do innych powikłań możemy zaliczyć tachykardię oraz kraniosynostozę, czyli nieprawidłowość polegającą na przedwczesnym zrośnięciu się szwów czaszki. Nadczynność tarczycy niestety wiąże się też z większą śmiertelnością wśród noworodków.

Zbyt wysoki poziom hormonów tarczycy będzie odczuwać i sama ciężarna. Może pojawić się spadek wagi, drażliwość, nadmierna potliwość, szybkie bicie serca czy problemy ze snem. Stwierdzenie nadczynności tarczycy w ciąży bywa jednak trudne, ponieważ wiele z tych objawów towarzyszy samej ciąży jako takiej i najczęściej matka nie szuka innej przyczyny złego samopoczucia.

Tak samo niebezpieczna dla rozwijającego się płodu będzie niedoczynność tarczycy. Może być ona przyczyną niskiej masy urodzeniowej, spowodować zaburzenia oddychania, a nawet zaburzenia w rozwoju intelektualnym dziecka już po narodzinach. A jak stan ten wpłynie na matkę? Objawy niedoczynności tarczycy także dość łatwo pomylić z objawami samej ciąży. Wiele mam odczuwa wtedy senność i osłabienie, ma obrzęki oraz problemy ze skórą, a tak właśnie objawia się niedoczynność. Nie należy ich bagatelizować, ponieważ może się okazać, że to nie ciąża, a problemy z tarczycą stoją za wszystkimi objawami.

Nieprawidłowy wynik TSH – co robić?

Próbkę do badania poziomu TSH stanowi niewielka ilość krwi pobrana od ciężarnej. Jeśli wynik testu nie mieści się w normach, czyli jest zbyt niski lub zbyt wysoki, przyszła mama rozpoczyna leczenie farmakologiczne, którego celem jest wyregulowanie poziomu hormonów. Stężenie tyreotropiny jest też monitorowane przez cały okres ciąży oraz po jej zakończeniu.