Bolesnych miesiączek nie należy lekceważyć. Złe samopoczucie, ograniczona aktywność fizyczna i w ogóle – utrudnione funkcjonowanie, mogą być objawami zmian chorobowych.
Miesiączka to dyskomfort dla każdej kobiety. Są i takie, którym comiesięczne dolegliwości kojarzą się z ogromnym bólem, przykuwającym je do łóżka nieraz na kilka dni, regularnie rozbijając w pył wszelkie plany. Perspektywa nachodzącej menstruacji odbiera im wręcz ochotę do życia. Wiele z nich uważa, że „taka już ich uroda” czy bagaż genetyczny. Trzeba swoje przecierpieć i iść dalej. Czy faktycznie?
Nie wolno lekceważyć bólu
Niezależnie od wytrzymałości kobiety, bolesnych miesiączek nie należy lekceważyć. Złe samopoczucie, ograniczona aktywność fizyczna i w ogóle – utrudnione funkcjonowanie, mogą być objawami zmian chorobowych, które zachodzą w naszym organizmie i – w przeciwieństwie do bólu, nie tyko nie mijają po zażyciu tabletek przeciwbólowych, ale mogą za sobą nieść poważne konsekwencje, w tym także być przyczyną niepłodności.
Endometrioza
Bolesne menstruacje często są wynikiem endometriozy. Choroba, zwana czasami wsteczną miesiączką lub podwójną miesiączką, charakteryzuje się obecnością komórek jamy macicy, czyli endometrium, poza obszarem macicy. Wszędzie tam, gdzie osadzają się ogniska endometrium, może rozwinąć się stan zapalny i w konsekwencji mogą pojawić się dolegliwości bólowe.
Ogniska endometrium, znajdujące się poza macicą zachowują się tak, jak te w macicy. Pod wpływem zmian hormonalnych podczas cyklu narastają, a potem się złuszczają podczas miesiączki. Tyle, że komórki znajdujące się w macicy znajdują ujście, a te poza macicą, nie. Krew z endometrium gromadzi się w jamie brzusznej. Powstają torbiele i zrosty, które przy kolejnych menstruacjach wciąż się powiększają. Im większe zrosty wytworzą się w jamie brzusznej, tym silniejsze są bóle. Ale to nie wszystko. Jeśli komórki wszczepią się w jajowody, mogą je uszkodzić, czego konsekwencją bywa niepłodność.
Torbiele
Gdy komórki endometrium zagnieżdżą się w jajniku, tworzą się w nim czekoladowe torbiele, które tak naprawdę są zbiornikami starej krwi. Torbiele, zwane też cystami, mogą pojawiać się u kobiet w każdym wieku i przybierać różne rozmiary. Różne może być też ich pochodzenie, nie tylko endometrialne. Czasem wskutek zaburzeń hormonalnych, w jajniku pojawiają się liczne drobne pęcherzyki. Mówimy wówczas o zespole policystycznych jajników albo tzw. wielotorbielowatości.
Czasami w skutek zaburzeń hormonalnych powstają tzw. torbiele proste. Podczas prawidłowej owulacji z pękniętego, dojrzałego pęcherzyka Graafa powinna uwolnić się gotowa do zapłodnienia komórka jajowa. Pęknięty pęcherzyk natomiast powinien przekształcić się w tzw. ciałko żółte, które zanika, jeśli nie dojdzie do ciąży. Zdarza się jednak, że pęcherzyk Graafa nie pęka, tylko rośnie, tworząc torbiel pęcherzykową. Podobną torbiel może też utworzyć ciałko żółte, które nie zniknęło, choć powinno.
Torbiele często mają łagodny charakter i nie dają żadnych objawów klinicznych. Do silnego bólu może dojść w sytuacji, gdy cysta skręci się lub pęknie. W przeważającej liczbie przypadków jednak ich obecność odczuwalna jest podczas miesiączki, lub tuż przed nią. Powodują one bowiem silne bóle brzucha, miednicy, pleców, a nawet pachwiny.
Choć torbiele należą do łagodnych zmian, mogą być przyczyną niepłodności. Dlatego nawet te niewielkie, które nie zawsze trzeba leczyć, muszą być poddawane systematycznej kontroli lekarskiej.
Mięśniaki
Bolesne, nieregularne miesiączki mogą być także pierwszym objawem mięśniaków macicy. Mięśniaki są najpowszechniej występującymi nowotworami łagodnymi narządu rodnego. Rosną powoli. Zbudowane są z mięśni gładkich i tkanki łącznej. Ich tkanka zawiera więcej receptorów estrogenowych i progesteronowych niż prawidłowa błona mięśniowa macicy. Przeważnie przybierają okrągły kształt i mają różne rozmiary. Mogą mieć kilka milimetrów albo kilka centymetrów. Największe – nawet 30 cm. Ich pojawienie się zależy od wielu czynników, m.in.: predyspozycji genetycznych, współistnienia nadwagi i otyłości oraz zaburzeń hormonalnych.
Często są odpowiedzialne za bolesne, bardzo obfite i długie miesiączki i bolesne współżycie. Zdarza się, że kobiety cierpiące na mięśniaki macicy częściej oddają mocz i mają stany zapalne pochwy. Kolejnym symptomem mięśniaków macicy jest powiększenie brzucha, dyskomfort i ból w miednicy mniejszej oraz zaburzenia płodności. Mięśniaki bowiem bywają częstym powodem poronień. Podobnie, jak to było w przypadku torbieli, mięśniaki macicy, nawet jeśli są niewielkie, należy mieć pod stałą kontrolą lekarską.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność hormonalna tarczycy może zaburzyć cykl miesiączkowy na wiele sposobów. Hormony tarczycy są odpowiedzialne za wydzielanie hormonów płciowych przez jajniki a także – za prawidłowe jajeczkowanie czyli inaczej mówiąc – dojrzewanie komórki jajowej. Kiedy tarczyca nie jest wystarczająco aktywna, może się to przełożyć na nieregularne miesiączki i zaburzenia cyklu.
Przy niedoborze hormonów tarczycowych, to przysadka mózgowa zwiększa swoją aktywność, pobudzając tarczycę do wytwarzania większej ilości swoich hormonów. Wzrost aktywności przysadki wpływa także na jajniki, które zwiększają nadmiernie produkcję estrogenów. Dlatego u kobiet z niedoczynnością tarczycy występuje nadmiar estrogenów, natomiast ich menstruacja może pojawić się za wcześnie lub zbyt późno i prawie zawsze ma bolesny przebieg. Kolejnym problemem jest fakt, że u młodych dziewcząt niedoczynność tarczycy może opóźnić dojrzewanie płciowe albo całkiem je zahamować. W takich przypadkach koniecznie trzeba zasięgnąć porady endokrynologa i poddać się terapii hormonalnej.
Polipy
Liczne zaburzenia hormonalne sprzyjają również powstawaniu polipów szyjki macicy. Występują one najczęściej u kobiet pomiędzy 30 a 50 rokiem życia. Mogą powodować bolesne miesiączkowanie a także intensywniejsze krwawienia, które trwa dłużej, niż powinno. W czasie menstruacji kobiety z polipami może dojść do skurczów macicy, które są próbą wyeliminowania polipa. Przez to czasem można odczuwać silne dolegliwości bólowe. Polipy najczęściej są wykrywane w czasie rutynowej wizyty u ginekologa.
Bolesne miesiączkowanie pierwotne
Zdarza się i tak, że bolesne miesiączki nie mają podłoża chorobowego, a są jedynie rezultatem tzw. „burzy hormonów”. Taką przypadłość określamy jako bolesne miesiączkowanie pierwotne. Ból spowodowany jest nadmierną produkcją substancji powstających w macicy pod wpływem progesteronu, czyli prostaglandyn. Gdy jest ich za dużo, zwiększa się wrażliwość na bodźce bólowe. Nadmiar prostaglandyn powoduje też złuszczenie błony śluzowej macicy i jej intensywne, bolesne skurcze.
Bóle miesiączkowe, zarówno pierwotne, jak i te wywołane czynnikami chorobotwórczymi zwykle pociągają za sobą kolejne dolegliwości – nudności, wymioty, biegunkę, konieczność częstego oddawania moczu. Przekładają się też na dyskomfort w sferze psychicznej. Kobiety są znużone a ich rozdrażnienie często przechodzi w wybuchy złości i płaczu. Niektóre mają napady duszności i przyspieszone tętno. Wiele kobiet ma także obniżoną koncentrację i wolniej reaguje. W czasie menstruacji kobiety nie tyko mają brzydszą cerę, gorsze włosy i bardziej łamliwe paznokcie, ale i dużo słabszą odporność, a co za tym idzie – łatwiej zapadają na infekcje.
O tym, jakie jest podłoże bólu menstruacyjnego, można się dowiedzieć jedynie u lekarza. Nigdy nie należy go ignorować.
