Każda kobieta, zwłaszcza ta, która chciałaby zajść w ciążę, powinna znać swój cykl menstruacyjny oraz wiedzieć, kiedy wypadają jej dni płodne. Z wiedzą tą bywa jednak różnie. Tymczasem to właśnie od znajomości własnego cyklu menstruacyjnego może zależeć, jak szybko uda się osiągnąć cel, jakim jest ciąża.

Każda kobieta, zwłaszcza ta, która chciałaby zajść w ciążę, powinna znać swój cykl menstruacyjny oraz wiedzieć, kiedy wypadają jej dni płodne. Z wiedzą tą bywa jednak różnie. Są panie, które w ogóle nie śledzą swojego cyklu. Tymczasem to właśnie od znajomości własnego cyklu menstruacyjnego może zależeć, jak szybko uda się osiągnąć cel, jakim jest ciąża.

Cykl miesiączkowy – fazy

Cykl menstruacyjny to nic innego, jak przejaw zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety. Zmiany te następują w charakterystyczny, cykliczny sposób.

Każdy cykl menstruacyjny składa się z 4 faz: 

• menstruacji – trwającej 4-5 dni
• fazy folikularnej – trwającej ok. 9 dni
• owulacji – trwającej 1 dzień
• fazy lutealnej – trwającej 14 dni

Menstruacja

Każdy nowy cykl menstruacyjny rozpoczyna się krwawieniem. Jest ono wynikiem złuszczania się narośniętej w ostatniej fazie poprzedniego cyklu błony śluzowej macicy. Wydzielina, która w trakcie menstruacji wypływa z dróg rodnych kobiety stanowi mieszaninę krwi z fragmentami endometrium. Zajście w ciążę w trakcie miesiączki jest praktycznie niemożliwe. Chyba, że kobieta ma bardzo krótkie cykle i dni płodne rozpoczynają się u niej już w trakcie ostatnich dni miesiączki.

Faza folikularna (przedowulacyjna)

W tej fazie złuszczona w trakcie miesiączki błona śluzowa macicy znów zaczyna narastać. Jednocześnie trwa dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Pod koniec fazy folikularnej przysadka mózgowa zaczyna wydzielać hormon luteinizujący, który wraz z hormonem folikulotropowym doprowadzi za chwilę do pęknięcia jednego z dojrzewających pęcherzyków.

Owulacja

Jest to moment pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia się komórki jajowej, która następnie przedostaje się do jajowodu i tam zaczyna się jej wędrówka w stronę macicy. Jeśli w trakcie swojej podróży nie napotka żadnego plemnika, który się z nią połączy – obumiera.

Faza lutealna

Jest to najdłuższa faza cyklu menstruacyjnego. W jej trakcie ciało kobiety przygotowuje się na przyjęcie zarodka. Chwilę po owulacji – pod wpływem działania hormonów LH i FSH – to, co zostało po pęcherzyku Graafa zmienia się w ciałko żółte. Następnie zaczyna ono wytwarzać duże ilości progesteronu. Pod wpływem hormonu błona śluzowa grubieje, przygotowując się na przyjęcie zarodka. Jeśli żadnemu z plemników nie uda się połączyć z komórką jajową, ciałko żółte zanika i występuje krwawienie – jednym słowem, cykl zaczyna się od nowa.

Ile trwają dni płodne?

Kobieta jest płodna wyłącznie w czasie owulacji, czyli w momencie, kiedy pęka pęcherzyk Graafa i do jajowodu uwalnia się dojrzała komórka jajowa. W całym kobiecym cyklu okres płodny trwa jednak dłużej niż jeden dzień. Obejmuje cztery-pięć dni poprzedzających owulację oraz trzy-cztery dni po owulacji. Dlaczego? Otóż po uwolnieniu komórka jajowa jest w stanie przetrwać jeszcze przez ok. 24 godziny. Wytrwalsze okazują się plemniki. Te w sprzyjających warunkach mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety nawet tydzień! Tak więc jeśli do współżycia dojdzie przed owulacją, plemniki spokojnie przeczekają do momentu uwolnienia się jajeczka. Generalnie kobieta ma największe szanse na zajście w ciążę, współżyjąc w dniu poprzedzającym owulację oraz w dniu samej owulacji.

Zobacz też: Owulacja bez tajemnic

Dni płodne – jak obliczyć?

Żeby odpowiedzieć sobie na to pytanie, musimy najpierw ustalić przypuszczalny termin owulacji. Komórka jajowa uwalnia się z jajnika mniej więcej w połowie cyklu. U kobiety mającej standardowy 28-dniowy cykl jajeczkowanie następuje więc ok. 14 dnia cyklu. Nie wszystkie cykle mają jednak tę samą długość. U niektórych kobiet wynoszą one 25, u innych 35 dni.

W zależności od długości cyklu jajeczkowanie będzie więc występować wcześniej lub później. I tak np. owulacja u kobiety z cyklem 34-dniowym wypadnie 16 dnia cyklu, a u kobiety z 25-dniowym – 12 dnia cyklu. Generalnie zakłada się, że komórka jajowa powinna uwolnić się 14 dni przed wystąpieniem kolejnego krwawienia. Niestety przy nieregularnych cyklach ustalenie terminu owulacji, a więc i dni płodnych bywa trudne. Dodatkowo cykl może się rozregulować, np. pod wpływem przebytej infekcji, zmiany klimatu czy stresującej sytuacji.

Czy nieregularne cykle mogą oznaczać brak owulacji i problemy z zajściem w ciążę?

Niestety tak… Żeby kobieta mogła zajść w naturalną ciążę, owulacja mus się pojawić. Jeśli z jajnika nie uwolni się komórka jajowa, plemniki nie będą mogły jej zapłodnić. Cykle bezowulacyjne są najczęściej konsekwencją zaburzeń miesiączkowania. Te z kolei świadczą o tym, że z gospodarką hormonalną kobiety dzieje się coś złego. Zbyt częste lub zbyt rzadkie miesiączki mogą być objawem zespołu policystycznych jajników, chorób tarczycy albo niewydolności ciałka żółtego. Dlatego kobieta, która ma nieregularny okres zawsze powinna skonsultować się ze specjalistą.

Czytaj więcej: Nieregularne miesiączki i brak owulacji – jak wpływają na płodność? 

Jak rozpoznać dni płodne?

Kobiety, które potrafią bacznie obserwować swój organizm, wiedzą kiedy występuje u nich owulacja i dni płodne. Rozpoznają je przede wszystkim objawach – podwyższonej temperaturze ciała, bólu w dole brzucha (zwłaszcza po jednej stronie) czy większej ochocie na seks. W trakcie dni płodnych zmienia się również wygląd śluzu szyjkowego – staje się on rzadszy i bardziej rozciągliwy, a konsystencją przypomina białko jaja kurzego. Podczas dni płodnych wiele kobiet wygląda i czuje się dużo atrakcyjniej, ich skóra wygładza się, a włosy nabierają blasku. To zasługa rosnącego w tej fazie cyklu poziomu estrogenu.

Jakie są sposoby wyznaczania dni płodnych?

W internecie znajdziemy całe mnóstwo kalkulatorów płodności. Jak z nich korzystać? Wystarczy, że kobieta wpisze w odpowiednie okienka termin ostatniej miesiączki oraz średnią długość cyklu. Kalkulatory płodności działają w oparciu o tę samą regułę, którą wykorzystujemy przy ręcznym wyliczaniu dni płodnych, a więc przyjmują, że ostatnia faza cyklu ma w miarę stałą długość i wynosi 12-14 dni. Kalkulatory płodności są skuteczne jednak wyłącznie w przypadku kobiet miesiączkujących regularnie.

Na rynku dostępne są również tzw. komputery cyklu. Urządzenia te wykorzystują fakt, że w trakcie owulacji pod wpływem progesteronu dochodzi do wzrostu temperatury ciała (średnio o 0,2 °C). Komputer cyklu mierzy temperaturę, a następnie informuje, czy kobieta ma aktualnie dni płodne czy niepłodne. Na innej zasadzie działania opierają się natomiast apteczne testy owulacyjne. Te sprawdzają bowiem nie temperaturę, a stężenie obecnego w moczu LH, czyli hormonu luteinizującego. Do pomiaru służą specjalne paski testowe, które zanurza się w pobranej próbce moczu. Dodatni wynik testu oznacza, że owulacja wystąpi prawdopodobnie w ciągu 24-36 godzin. Nie ulega jednak wątpliwości, że najskuteczniejszą metodą monitorowania owulacji jest ultrasonografia, uzupełniona badaniami hormonalnymi.

Dowiedz się więcej: Monitoring cyklu, kalkulatory płodności – jak zwiększyć swoje szanse na dziecko? 

Jaka jest szansa na zajście w ciążę w dni płodne?

Współżycie w najbardziej płodnym momencie cyklu niestety nie daje gwarancji, że dojdzie do zapłodnienia. Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę wynosi wtedy maksymalnie 33%. Jak widać, poczęcie dziecka nie jest więc takie proste, jak mogłoby się wydawać. W pierwszym cyklu starań udaje się to tylko nielicznym. 80% par zajmuje to 6 cykli, a 85% par aż 12.

Reasumując, kobieta może zajść w ciążę wyłącznie w okresie okołoowulacyjnym. Współżyjąc w dni płodne ma ok. 33 % szans na zajście w ciążę. Okres płodny rozpoznaje się na podstawie występujących objawów, przy pomocy testów owulacyjnych lub z pomocą tzw. komputera cyklu. Nieregularne cykle są najczęściej bezowulacyjne i mogą utrudnić kobiecie zajście w ciążę. Dlatego zawsze wymagają konsultacji ze specjalistą.