Przyczyny braku ciąży mogą leżeć zarówno po stronie mężczyzny, jak i po stronie kobiety. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jakie czynniki wpływają na kobiecą płodność. Co może zwiastować problemy z poczęciem dziecka oraz jak współczesna medycyna radzi sobie z problemem niepłodności kobiet.

Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że problemy z płodnością może mieć (stale lub okresowo) nawet 60-80 milionów par na całym świecie! Niepłodność to stan uwarunkowany wieloma czynnikami. Przyczyny braku ciąży mogą leżeć zarówno po stronie mężczyzny, jak i po stronie kobiety. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jakie czynniki wpływają na kobiecą płodność. Co może zwiastować problemy z poczęciem dziecka oraz jak współczesna medycyna radzi sobie z problemem niepłodności kobiet.

Prawidłowa owulacja – to od niej zależy najwięcej!

Płodność u mężczyzn zależy jest od ciągłej produkcji plemników i odpowiedniego poziomu testosteronu, który niejako steruje całym tym procesem. Płodność u kobiet zależy natomiast od kilku czynników. Prawidłowego funkcjonowania osi podwzgórze – przysadka – jajnik, prawidłowego przebiegu owulacji oraz wytwarzania ciałka żółtego, które odpowiada za wydzielanie hormonów podtrzymujących ciążę. Aby doszło do poczęcia dziecka, kobieta musi owulować. Z jajnika do jajowodu musi uwolnić się dojrzała, zdolna do zapłodnienia komórka jajowa. Czasem jednak tak się nie dzieje.

Kiedy owulacji brak

Zaburzenia lub całkowity brak owulacji mogą być związane z wiekiem kobiety i naturalnym wygasaniem funkcji jajników. Owulacja może również nie występować z powodu zaburzeń hormonalnych, np. zespołu policystycznych jajników (PCOS). Jest to choroba polegająca na nadmiernym wydzielaniu przez jajniki androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. W efekcie pęcherzyk jajnikowy nie pęka, by uwolnić  komórkę jajową. Obumiera i zamienia się w torbiel. Stąd PCOS nazywane jest też zespołem wielotorbielowatych jajników.

Innym zaburzeniem hormonalnym stojącym za brakiem owulacji może być hiperprolaktynemia. To stan, w którym przysadka mózgowa produkuje za duże ilości prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za laktację. Hiperprolaktynemia może być przyczyną zaburzeń miesiączkowania oraz braku owulacji. Choć występuje m.in. przy niedoczynności tarczycy i niewydolności nerek, nie zawsze musi świadczyć o patologii. Poziom prolaktyny wzrasta również podczas snu, w sytuacjach stresowych oraz podczas karmienia piersią.

Przeczytaj: Owulacja bez tajemnic

Przyczyną niepłodności mogą być niedrożne jajowody

Kobiece jajowody są niczym autostrada. To nimi komórka jajowa przedostaje się do macicy i w nią wszczepia, gdy po drodze napotka plemnika, który ją zapłodni. Jeśli ruch na tej autostradzie z jakiegoś powodu zostanie wstrzymany, np. przez zrosty, zapłodnienie będzie utrudnione. Do zrostów w jajowodach może dojść na skutek przebytych stanów zapalnych, operacji lub endometriozy.

Przeczytaj: Badanie drożności jajowodów

Niepłodność spowodowana wadami w budowie macicy

Wady macicy możemy podzielić na dwie grupy: wrodzone oraz nabyte. Te pierwsze skutkują najczęściej nieprawidłowym kształtem macicy. Może być ona przegrodzona, dwurożna albo jednorożna. Jeśli chodzi o wady nabyte, to najczęściej mamy do czynienia z nieprawidłowościami w obrębie mięśnia macicy, czyli mięśniakami. Drugą grupę nabytych wad macicy stanowią schorzenia endometrium. Zaliczymy do nich m.in. polipy oraz tzw. hipotrofię. Każda z tych patologii może w mniejszym lub większym stopniu wpłynąć na płodność kobiety i utrzymanie ciąży.

Przeczytaj: Wady wrodzone macicy a niepłodność

Czasem organizm sam broni się przed ciążą

Zdolność kobiety do zajścia w ciążę i jej donoszenia w dużym stopniu zależy od kondycji układu odpornościowego. To on przygotowuje bowiem organizm kobiety na przyjęcie zarodka. Czasem jednak mechanizmy obronne zawodzą, czego skutkiem mogą być zaburzenia płodności. Kobiecy układ odpornościowy może produkować przeciwciała, które będą atakowały jej własne komórki jajowe lub plemniki partnera. W obu sytuacjach mówimy o tzw. niepłodności immunologicznej.

Przyczyna niepłodności zapisana w genach

Przyczyny genetyczne uważane są za jedne z najistotniejszych w niepłodności. Nie tylko ze względu na wysoką częstotliwość ich występowania, ale także ze względu na to, że są niezależne od naszego trybu życia. W żaden sposób nie możemy się przed nimi uchronić. Co więcej, wad genetycznych w dalszym ciągu nie potrafimy leczyć przyczynowo. W przypadku kobiet za problemami z poczęciem dziecka kryją się najczęściej nieprawidłowości w strukturze bądź liczbie chromosomów, tzw. aberracje chromosomowe.

Jakie sygnały wysyła organizm? Objawy niepłodności u kobiet

Pierwszym objawem, który powinien zaniepokoić kobietę są nieregularne miesiączki. Prawidłowy cykl menstruacyjny powinien trwać między 21 a 35 dni. Jeśli jest krótszy lub dłuższy, może to świadczyć o zaburzeniach owulacji i tym samym problemach z płodnością. Innym niepokojącym objawem może być obfite krwawienie i/ lub silny ból podbrzusza przed oraz w trakcie miesiączki. To dolegliwości charakterystyczne dla endometriozy – choroby będącej bardzo częstą przyczyną niepłodności. Upławy, pieczenie, wyciek wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu z dróg rodnych też powinny spowodować, że kobiecie zapali się czerwona lampka. Mogą one bowiem świadczyć o infekcji układu moczowo-płciowego, która zbagatelizowana może utrudnić późniejsze zajście w ciążę.

Przeczytaj: Nieregularne miesiączki i brak owulacji – jak wpływają na płodność?

Jak ocenia się płodność kobiety?

Diagnostyka niepłodności kobiety powinna obejmować zarówno badania podmiotowe, czyli szczegółowy wywiad lekarski, jak i przedmiotowe. W procesie diagnostycznym nie może zabraknąć klasycznego badania ginekologicznego czy przezpochwowego USG obrazującego stan jej narządów rodnych. Kobieta, która nie miesiączkuje lub miesiączkuje nieregularnie obowiązkowo powinna wykonać badania hormonalne oceniające poziom takich hormonów, jak: FSH, LH, TSH, testosteron i wspomniana prolaktyna. Każda kobieta powinna również wykonać badanie poziomu rezerwy jajnikowej. To badanie AMH wykonywane z krwi hormonu anty-Müllerowskiego. Diagnostykę niepłodności u kobiet bardzo często zaczyna się także od monitoringu cyklu. Polega on na obserwowaniu wzrostu pęcherzyków jajnikowych za pomocą dopochwowego USG. Taki monitoring ma pomóc w precyzyjnym ustaleniu terminu owulacji. W uzasadnionych przypadkach lekarz może rozszerzyć diagnostykę o dodatkowe badania. Laparoskopię – jeśli podejrzewa obecność zmian w miednicy mniejszej i jajowodach lub histeroskopię, czyli dokładne badanie wnętrza macicy.

Przeczytaj: Mija rok, a ciąży brak? Diagnostyka niepłodności

Leczenie niepłodności kobiecej – dostępne metody

Niepłodność leczy się obecnie na wiele różnych sposobów. Wszystko zależy od powodu, z jakiego kobieta nie może zajść w ciążę. Przykładowo, jeśli przyczyną jej problemów są zaburzenia hormonalne, lekarz będzie próbował wyrównać poziom hormonów przy pomocy odpowiednich środków farmakologicznych. Jeśli natomiast jej niepłodność ma charakter mechaniczny i jest spowodowana np. przez polipy albo niedrożne jajowody, wówczas sięgnie po histeroskopię lub laparoskopię. Za ich pomocą usunie patologiczne zmiany oraz przywróci drożność jajowodom. A co jeśli to nie pomoże? Czy będzie to oznaczać, że dla niepłodnej kobiety nie ma już ratunku i nigdy nie zostanie mamą? Nie! W takiej sytuacji wraz z partnerem może skorzystać z metod wspomaganego rozrodu – inseminacji lub procedury in vitro.