Niepłodność może mieć różne przyczyny, m.in. immunologiczne. Mamy świadomość, że temat jest bardzo obszerny, dlatego chcieliśmy go wam przybliżyć i wyjaśnić niektóre pojęcia związane z tą przyczyną niepłodności oraz badaniami, które można w tym kierunku wykonać.

Niepłodność może mieć różne przyczyny, m.in. immunologiczne. Mamy świadomość, że temat jest bardzo obszerny, dlatego chcieliśmy go wam przybliżyć i wyjaśnić niektóre pojęcia związane z tą przyczyną niepłodności oraz badaniami, które można w tym kierunku wykonać.

Układ immunologiczny

Układ immunologiczny (odpornościowy), ma za zadanie chronić organizm przed tym, co „obce”, tj. wirusami, bakteriami, pasożytami ale także przeszczepionymi tkankami. Czasami dochodzi do sytuacji, w której „obrońca” zamiast wspierać, zwraca się przeciwko organizmowi,  i powoduje choroby, a nawet może uniemożliwić zajście w ciążę.

Niepłodność immunologiczna

Niepłodność immunologiczna ma źródło w układzie odpornościowym. U osób z zaburzeniami immunologicznymi dochodzi do nieprawidłowych reakcji, które uniemożliwiają poprawne zapłodnienie oraz mogą powodować utratę wczesnej ciąży. W niepłodności immunologicznej można wyróżnić zaburzenia autoimmunologiczne oraz alloimmunologiczne.

Zaburzenia autoimmunologiczne

Odpowiadają za ok. 90% przypadków niepłodności immunologicznej. Mowa o nich wtedy, gdy kobiecy układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które atakują własne komórki jajowe.  Wśród autoprzeciwciał największe znaczenie w etiologii niepłodności poronień nawykowych PN posiadają autoprzeciwciała:

• Przeciwjądrowe (ANA) – negatywnie wpływają na endometrium powodując stan zapalny, ich obecność wiąże się również z gorszą jakością komórki jajowej i zarodka.

• Antyfosfolipidowe (APL), a wśród nich przeciwciała antykardiolipinowe (ACA) oraz lupus anticoagulant (LA).

• Przeciwciała przeciwjajnikowe AOA –  atakują ciałko żółte oraz osłonkę przejrzystą oocytu. W konsekwencji zostaje zaburzona produkcja hormonów płciowych i pojawiają się cykle bezowulacyjne, co ostatecznie prowadzi do niepłodności. Ponadto występowanie przeciwciał przeciwjajnikowych AOA powiązane jest m.in. z zespołem policystycznych jajników oraz endometriozą.

Zaburzenia alloimmunologiczne

Odpowiadają za ok. 10%. niepowodzeń implantacji i poronień. W tej grupie należy wymienić sytuacje, w których:

• Kobiecy układ immunologiczny utożsamia męskie komórki rozrodcze jako obce oraz wrogie i również je zwalcza. Winę za to ponosi grupa komórek NK (Natural Killer), a dokładniej ich nieprawidłowe działanie – w wyniku nieprawidłowości zamiast bronić organizm tylko przed czynnikami chorobotwórczymi, zaczynają atakować plemniki, a nawet zarodki.

• W kobiecym układzie odpornościowym występują przeciwciała przeciwplemnikowe ASA, które identyfikują męskie nasienie lub konkretne elementy plemnika jako wrogie i zwalczają je (m.in. hamują ruch postępowy).

• W męskim organizmie również mogą być wytwarzane przeciwciała ASA, które atakują plemniki lub inne składniki nasienia. W efekcie plemniki nie docierają do komórki jajowej i są niszczone.

Uczulenie na nasienie

Alergia na spermę zwykle jest reakcją na kontakt z glikoproteiną (białkiem) produkowanym w prostacie. Objawia się m.in. wysypką, swędzeniem, zaczerwienieniem, obrzękiem czy białymi upławami. W przypadku silnego uczulenia objawy mogą wykraczać poza sferę narządów płciowych.

Badanie immunofenotypu

Badanie jest dedykowane m.in. kobietom, u których występują poronienia nawykowe bądź niepowodzenia przy zapłodnieniach in vitro. Badanie polega na ocenie subpopulacji limfocytów i umożliwia sprawdzenie czy poszczególne typy limfocytów znajdują się w odpowiednich proporcjach i stężeniach, a tym samym, czy układ odpornościowy nie jest nadreaktywny bądź czy nie występują niedobory odpornościowe.

Test cytotoksyczności komórek NK

Komórki NK (Natural killers) są elementem wrodzonego układu odpornościowego i pełnią rolę ochronną przed nowotworami, drobnoustrojami oraz wirusami. W macicy każdej kobiety występuje grupa komórek NK, która wytwarza się z każdym cyklem miesiączkowym. Wyróżnia się komórki NK cytotoksyczne o fenotypie CD16+, CD56-/+) i immunoregulatorowe o fenotypie CD56+, CD16-/+. Wzrost odsetka komórek NK obserwowany jest w procesach nowotworowych, zakażeniach wirusowych oraz w poronieniach nawykowych.

Przeciwciała antykardiolipinowe

Przeciwciała antykardiolipinowe możemy wyróżnić w klasach IgG, IgM i IgA. Ich badanie jest zalecane w przypadku wystąpienia m.in. nawracających poronień.

Dla kogo są badania immunologiczne?

W grupie ryzyka, która powinna wykonać badania immunologiczne, są osoby ze zdiagnozowaną niepłodnością, zwłaszcza o niejasnym podłożu, kobiety cierpiące na endometriozę, częste infekcje, po nieudanych zabiegach in vitro oraz te, które doświadczyły poronień nawykowych, tzn. co najmniej 3 razy z rzędu doszło u nich do poronienia. Podstawą jest też wywiad rodzinny pod kątem chorób immunologicznych u obu partnerów:  m.in. niedoczynności tarczycy, tocznia rumieniowatego czy reumatoidalnego zapalenia stawów.

Badania immunologiczne są niezwykle ważne, ponieważ układ odpornościowy to bardzo złożony system zależności i powiązań. Nawet jeden błąd w „komunikacji” pomiędzy komórkami może negatywnie wpłynąć na zagnieżdżenie i rozwój zarodka. Dzięki wczesnemu wykryciu nieprawidłowości, możliwe jest drożenie odpowiedniej metody leczenia oraz spełnienia marzenia o dziecku.

Chcesz wiedzieć więcej na temat badań immunologicznych? Koniecznie sprawdź:  https://www.gyncentrum.pl/badania-immunologiczne