Statystyki nie pozostawiają złudzeń – Polska należy do czołówki państw o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu spośród krajów Unii Europejskiej. Unoszący się smog stanowi zagrożenie dla zdrowia milionów ludzi. Narażone są nie tylko układ oddechowy i krążenia, ale także… rozrodczy!
Okres jesienno-zimowy coraz częściej przywodzi na myśl jedno: zanieczyszczone, ciężkie, spowite mgłą powietrze. Statystyki nie pozostawiają złudzeń – Polska należy do czołówki państw o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu spośród krajów Unii Europejskiej. Unoszący się smog stanowi zagrożenie dla zdrowia milionów ludzi. Narażone są nie tylko układ oddechowy i krążenia, ale także… rozrodczy! Z tego powodu, obok komplikacji zdrowotnych, mogą pojawić się problemy z poczęciem dziecka… Jak się więc uchronić przed negatywnym działaniem smogu?
Czym właściwie jest smog?
Smog to chmura powietrza zawierająca pyły i gazy, która powstaje z przyczyn naturalnych (nadmierne zamglenie, brak wiatru) w połączeniu z zanieczyszczeniami powstałymi wskutek działalności człowieka, np. paleniem w piecach i kotłach domowych węglem oraz śmieciami, ale także ze spalin samochodowych czy zakładów przemysłowych. Istotą smogu jest tzw. pył zawieszony PM10 oraz PM2,5 zawierający toksyczne substancje m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne np. rakotwórczy benzo(a)piren, metale ciężkie, dioksyny oraz furany. Wnikając głęboko do organizmu wraz z krwioobiegiem substancje te nie są obojętne dla naszego układu rozrodczego, mogą wręcz wykazywać toksyczne działanie.
Pył PM10 to cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, czyli około 1/5 grubości ludzkiego włosa. Mogą one docierać do naszych górnych dróg oddechowych i płuc. Pył PM2.5 to bardzo drobne cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Są o wiele bardziej niebezpieczne z powodu swoich niewielkich wymiarów, mogą bowiem przenikać przez płuca do krwi.
Zagrożenie dla zdrowia
Niestety, smog ma bardzo szkodliwy wpływ na zdrowie. Potwierdzają to chociażby szacunki Komisji Europejskiej, według których każdego roku około 42 tysięcy Polaków umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. To więcej niż liczba mieszkańców Oświęcimia lub Wilanowa. Smog przyczynia się do powstawania chorób w wielu układach naszego organizmu. Należą do nich m.in.:
- Układ oddechowy: rak płuca, astma, częste infekcje dróg oddechowych oraz podrażnienie śluzówki gardła i nosa;
- Układ nerwowy: problemy z koncentracją i pamięcią, rozdrażnienie i niepokój, narażenie na chorobę Alzhaimera oraz udar mózgu;
- Układ krwionośny: nadciśnienie tętnicze, zawał serca, niewydolność serca i zaburzenia jego rytmu;
- Układ rozrodczy: niepłodność (m.in. toksyny wdychane z powietrzem mogą zaburzać gospodarkę hormonalną),obumarcie płodu oraz poród przedwczesny*. Ponadto kobiety, które podczas ciąży oddychały powietrzem o wysokim stężeniu benzo(a)pirenu rodziły dzieci z mniejszą wagą urodzeniową i o mniejszym obwodzie głowy. U mężczyzn smog wpływa niekorzystnie na ilość, budowę, morfologię oraz ruchliwość plemników.
Negatywny wpływ smogu na płodność człowieka zaobserwowano również na przykładzie Szanghaju – najbardziej zaludnionego miasta Chin. Drastyczne pogorszenie się jakości powietrza w ciągu ostatnich 10 lat spowodowały spadek jakości nasienia wśród jego mieszkańców. Taka sytuacja może prowadzić do azoospermii, czyli wydzielaniu niewielkiej ilości ejakulatu, co przekłada się na problemy z poczęciem. Potwierdza to wzrost skali niepłodności w Chinach, który w 2010 roku wyniósł 12,5%, a w 1990 roku niecałe 3%.
Kobiety żyjące w pobliżu tras o natężonym ruchu samochodowym są o 11% bardziej narażone na problem niepłodności?
Kto jest zagrożony i jak się uchronić?
Bardzo niebezpieczne dla zdrowia jest przebywanie, nawet krótkotrwałe, w miejscach o wysokich stężeniach pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Narażone są szczególnie dzieci, osoby starsze oraz osoby cierpiące z powodu chorób układu krążeniowego i oddechowego. Również pary starające się o dziecko i kobiety ciężarne powinny unikać spacerów, gdy obowiązuje alarm smogowy. Dzięki aplikacjom dostępnym na telefony komórkowe, możecie śledzić aktualne stężenie pyłów w swojej okolicy. Ponadto wskazane jest noszenie maseczek antysmogowych, a jeżeli mieszkacie w bardzo zanieczyszczonej okolicy – zaopatrzcie swoje mieszkanie w oczyszczacz powietrza.
*Źródło: Krakowski alarm smogowy: Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, 2017
