Wczesne wykrycie raka piersi pozwoliłoby na uzyskanie dużo lepszych wyników leczenia i prawdopodobnie uratowało życie niejednej kobiecie. By tak się jednak stało niezbędne są badania profilaktyczne – USG piersi, mammografia i testy genetyczne. W tym artykule przyjrzymy się im z bliska.
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce. Stanowi aż 25% wszystkich zachorowań na raka oraz jest główną przyczyną zgonów onkologicznych wśród kobiet. Statystyki nie wyglądałyby jednak tak pesymistycznie, gdyby nowotwory piersi były wykrywane wcześniej. To pozwoliłoby na uzyskanie dużo lepszych wyników leczenia i prawdopodobnie uratowało życie niejednej kobiecie. By tak się jednak stało niezbędne są badania profilaktyczne – USG piersi, mammografia i testy genetyczne. W tym artykule przyjrzymy się im z bliska.
USG piersi – obowiązkowe dla każdej 25-latki!
Badanie ultrasonograficzne piersi (USG) to badanie polegające na dynamicznej ocenie gruczołu piersiowego przy pomocy głowicy USG. W razie zaobserwowania zmiany lekarz ma możliwość zatrzymania obrazu i oceny zmiany pod względem wielkości, kształtu czy konsystencji – tłumaczy chirurg, dr n. med. Tomasz Gruszka. Na tej podstawie podejmuje decyzję odnośnie dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego. Każda kobieta, która ukończyła 25. rok życia powinna wykonywać USG piersi regularnie raz do roku, nawet jeśli nie znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka. Sytuacja zmienia się u pacjentek, u których w rodzinie wystąpiły dwa przypadki nowotworów, w tym poniżej 50. roku życia lub są nosicielkami mutacji w ganach predysponujących do choroby nowotworowej. Wówczas badanie ultrasonograficzne należy wykonywać częściej, tj. nawet co 6 miesięcy.
Mammografia – wykrywa już kilkumilimetrowe zmiany
Mammografia polega na obrazowaniu piersi przy użyciu niewielkiej dawki promieniowania jonizującego. Radiolog wykonuje zwykle 4 zdjęcia – po dwa dla każdej piersi. Badanie to pozwala wykryć już kilkumilimetrowe zmiany, dlatego jego rola w zapobieganiu rakowi piersi jest nieoceniona. Każda kobieta między 50. a 59. rokiem życia może wykonywać je bez skierowania raz na dwa lata w ramach rządowego programu profilaktyki raka piersi. Jednak by zwiększyć szansę na wczesne wykrycie nowotworu, mammografię warto wykonywać już od 40. roku życia – według obecnych rekomendacji do 50 r.ż. nawet co roku. U pacjentek powyżej 35. roku życia z grupy tzw. wysokiego ryzyka, mammografię powinno się wykonywać co roku naprzemiennie z USG – tłumaczy dr Tomasz Gruszka.
Przeczytaj też: Profilaktyka – najlepsza przyjaciółka kobiety
Badanie genów BRCA1 i BRCA2 – określa genetyczną predyspozycję do raka piersi i jajnika
Badania genów BRCA1 i BRCA2 to badania genetyczne, które mają na celu wykryć mutacje odpowiedzialne za wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi i jajnika (geny te są współodpowiedzialne za wystąpienie obu chorób). Od pacjentki pozyskuje się materiał genetyczny, który następnie jest namnażany, analizowany i dopiero na tej podstawie diagnosta laboratoryjny określa, czy u danej pacjentki któraś z owych mutacji występuje.
Nosicielstwo mutacji kwalifikuje pacjentkę do grupy podwyższonego ryzyka. Panel badań genetycznych dodatkowo powinien zostać poszerzony o analizę mutacji w genach PALB2 i CHEK2. Są to badania, które wykonuje się raz w życiu, a ich wynik jest zawsze aktualny. Dlatego wykonanie odpowiednich testów genetycznych powinna rozważyć każda kobieta, której zależy na profilaktyce raka piersi i jajnika. Świadomość zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwór jest niezwykle ważna, ponieważ na tej podstawie lekarz może zwiększyć częstotliwość wykonywanych badań albo zaproponować inny rodzaj prewencji, np. profilaktyczną mastektomię lub resekcję jajników.
Mastektomia i zabiegi oszczędzające pierś
Zabiegi chirurgiczne wciąż pozostają nieodłącznym elementem leczenia pacjentek z rakiem piersi. W ostatnich latach mastektomię, a więc całkowite usunięcie piersi coraz częściej zastępuje się jednak zabiegami oszczędzającymi. Wówczas usuwany jest jedynie fragment gruczołu piersiowego, a konkretnie guz z odpowiednimi marginesami. Zabieg oszczędzający jest zawsze wsparty radioterapią i stosuje się go u pacjentek z nowotworami piersi na wczesnym etapie rozwoju.
Wraz z guzem usunięty musi być tzw. węzeł wartowniczy, czyli pierwszy węzeł, do którego spływa chłonka z chorego obszaru piersi. Jeśli jednak wystąpiły już przerzuty do węzłów chłonnych lub w wycięty węzłach chłonnych wartowniczych potwierdzono obecność przerzutów – konieczne jest wykonanie usunięcia wszystkich węzłów chłonnych pachowych – tłumaczy chirurg.
Zabieg oszczędzający w połączeniu z radioterapią daje obecnie tak samo dobre wyniki jak mastektomia czy tzw. mastektomia radykalna z usunięciem pachowych węzłów chłonnych. Ponadto pacjentka po zabiegu oszczędzającym dużo szybciej dochodzi do siebie, a blizna pooperacyjna jest prawie niewidoczna. Kobieta nie musi więc mierzyć się ze wspomnieniami o chorobie, którą przeszła za każdym razem, gdy tylko spojrzy w lustro. Ma to więc ogromne znaczenie także dla jej komfortu psychicznego.
Profilaktyczna mastektomia u pacjentek wysokiego ryzyka onkologicznego
Wokół profilaktycznej mastektomii wciąż jest wiele kontrowersji. Bo jaki jest sens usuwania zdrowych piersi? Trzeba jednak pamiętać, że u nosicielek mutacji w genach BRCA1/BRCA2 ryzyko rozwoju nowotworu może wynosić od 50 do nawet 80%! Nosicielstwo mutacji jest więc głównym wskazaniem do wykonania zabiegu. Powinny go rozważyć także kobiety z obciążonym wywiadem rodzinnym, u których wśród krewnych I i II stopnia wystąpiły co najmniej dwa przypadki raka piersi przed 50. rokiem życia. Profilaktyczna mastektomia co prawda nie niweluje do zera ryzyka zachorowania na raka piersi, ale istotnie je obniża. Zabieg polega na usunięciu gruczołu piersiowego z pozostawieniem brodawki i skóry. W miejsce usuniętego gruczołu wszczepiany jest implant.
Reasumując, wczesne wykrycie raka piersi zwiększa szansę na skuteczne wyleczenie. Kluczowym elementem profilaktyki są badania diagnostyczne, przede wszystkim USG piersi, mammografia oraz badania genetyczne określające zwiększone predyspozycje do zachorowania. Badania te wykonuje się z różną częstotliwością w zależności od wieku i indywidualnych predyspozycji.
