O udziale zaburzeń immunologicznych w diagnostyce niepłodności nie mówi się zbyt często. To błąd, ponieważ nawet 6 do 12% przypadków niepłodności może wynikać z wadliwego działania układu odpornościowego.
O udziale zaburzeń immunologicznych w diagnostyce niepłodności nie mówi się zbyt często. To błąd, ponieważ nawet 6 do 12% przypadków niepłodności może wynikać z wadliwego działania układu odpornościowego (immunologicznego) któregoś z partnerów.
Zastanawiasz się, jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować immunologiczną przyczynę niepłodności? Omówiliśmy je w poniższym artykule. Na wstępie wyjaśnimy jednak, czym tak naprawdę jest niepłodność immunologiczna.
Kiedy układ odpornościowy zamiast wspierać, zaczyna szkodzić…
Układ immunologiczny ma chronić nasz organizm przed wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych, w tym wirusów i bakterii. Bywa jednak, że nie spełnia swojej funkcji i zamiast bronić, zaczyna nas atakować. Parze starającej się o dziecko taka sytuacja może utrudnić lub wręcz uniemożliwić poczęcie dziecka. Mówimy wtedy, że zmaga się z tzw. niepłodnością immunologiczną. W jej przebiegu układ odpornościowy kobiety lub mężczyzny wytwarza przeciwciała, które atakują komórki uczestniczące w procesie zapłodnienia.
Badanie przeciwciał przeciwplemnikowych ASA
Przeciwciała przeciwplemnikowe ASA (ang. Anti-Sperm Antibodies) obecne w kobiecym układzie odpornościowym przyłączają się do plemników, uniemożliwiając im poruszanie się – hamują tzw. ruch postępowy. Przeciwciała ASA zaburzają interakcję komórka jajowa-plemnik, przez co komórki te nie mogą prawidłowo się połączyć. Ponadto mogą nie pozwolić zarodkowi na zagnieżdżenie się w macicy. Produkcja przeciwciał ASA odbywa się przede wszystkim w endometrium oraz kanale szyjki macicy, ale znajdziemy je też w organizmie mężczyzny. Wówczas atakują plemniki i inne składowe męskiego nasienia. Są one niszczone zanim jeszcze dotrą do komórki jajowej.
Badanie przeciwciał przeciwjądrowych ANA
Przeciwciała przeciwjądrowe ANA mają niekorzystny wpływ na błonę śluzową macicy i powodują, że toczy się w nich nieustanny stan zapalny. Występowanie przeciwciał przeciwjądrowych ANA może spowodować, że komórki jajowe i zarodki będą gorszej jakości i nie dojdzie do implantacji (zagnieżdżenia się zarodka w macicy). Wyróżniamy 3 panele badań ANA: ANA1, ANA2 oraz ANA3. W pierwszej kolejności zawsze wykonuje się test ANA1. Ma on stwierdzić, czy przeciwciała przeciwjądrowe są w ogóle obecne we krwi. Jeśli wynik jest pozytywny, wykonuje się dwa pozostałe.
Badanie przeciwciał przeciwjajnikowych AOA
Obecność przeciwciał przeciwjajnikowych AOA ma ścisły związek z endometriozą oraz zespołem policystycznych jajników. Występowanie tych przeciwciał w organizmie kobiety może być przyczyną cykli bezowulacyjnych, a w najgorszym przypadku niepłodności. Dzieje się tak, ponieważ przeciwciała AOA zwalczają ciałko żółte i osłonkę przejrzystą oocytu. W efekcie dochodzi do zaburzeń w produkcji hormonów płciowych.
Badanie przeciwciał antykardiolipinowych
Badanie przeciwciał antykardiolipinowych w klasie IgG i IgM zaleca się w przypadku wystąpienia epizodu zakrzepowego o niewyjaśnionej przyczynie, małopłytkowości, stanu rzucawkowego oraz nawykowych poronień.
Badanie w kierunku β2 glikoproteinie-I (IgM, IgG)
β2 glikoproteina-I jest kolejnym przeciwciałem antyfosfolipidowym. Powstaje w wątrobie i atakuje fosfolipidy błon komórkowych komórek biorących udział w procesie zagnieżdżania się zarodka w macicy. Podwyższone stężenie tego przeciwciała podnosi ryzyko powikłań zakrzepowych i może utrudnić kobiecie utrzymanie ciąży.
Badanie w kierunku antykoagulantu tocznia
Antykoagulant tocznia stanowi grupę przeciwciał antyfosfolipidowych. Jego obecność wiąże się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia zakrzepicy oraz nawykowych poronień.
Badanie przeciwciał przeciw TPO
Przeciwciała przeciw TPO są białkami skierowanymi przeciwko jednemu z enzymów biorących udział w syntezie hormonów tarczycowych – tyreoperoksydazie. Celem badania jest określenie poziomu tych przeciwciał. Za niski może wskazywać na RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), za wysoki – na chorobę Gravesa-Basedowa lub chorobę Hashimoto.
Badanie przeciwciał przeciw TG
Przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie atakują komórki tarczycy. Ich obecność może utrudnić zarodkowi zagnieżdżenie się w macicy oraz doprowadzić do poronienia. Podwyższony poziom przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie stwierdza się m.in. przy takich chorobach jak choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa czy przy nowotworach tarczycy.
Ocena obecności przeciwciał blokujących (allo MLR)
Przeciwciała blokujące bronią zarodek przed atakiem układu odpornościowego matki. Obniżone stężenie przeciwciał blokujących lub ich brak może być przyczyną utraty ciąży. Stanie się tak, ponieważ układ odpornościowy ciężarnej potraktuje zarodek jako ciało obce i będzie chciało się go pozbyć.
Badanie polimorfizmu Apal w genie IGF2
Obecność polimorfizmu Apal w genie IGF2 u mężczyzny zwiększa ryzyko nawykowych poronień. Dlatego, gdy kobieta po raz kolejny traci ciążę, zaleca się, aby jej parter wykonał badanie genetyczne w kierunku tego polimorfizmu.
Typowanie KIR oraz HLA-C
Genotypowanie KIR i HLA-C to badania genetyczne zalecane parom, u których zaburzenia płodności mogą mieć właśnie podłoże immunologiczne. Oba badania wykonuje się najczęściej w przypadku nawykowych poronień i problemów z implantacją zarodka. KIR (Killer-cell immunoglobulin-like receptors) to receptory zlokalizowane m.in. na powierzchni komórek cytotoksycznych (NK – Natural Killer). Komórki NK wchodzą w skład naszego układu odpornościowego. Identyfikują i niszczą komórki, które uznają za obce czy nieprawidłowe.
Test cytotoksyczności komórek NK
Komórki NK stanowią aż 80% wszystkich limfocytów występujących w łożysku. Dzięki nim możliwe jest prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka oraz jego wzrost w kolejnych tygodniach ciąży. W organizmie kobiety nie powinno być ich jednak za dużo. Dlaczego? Ponieważ może to sprzyjać poronieniom i zmniejszyć skuteczność procedury in vitro.
Badanie immunofenotypu
Badanie immunofenotypu jest pomocne w diagnostyce przyczyn poronienia. Immunofenotyp to zestaw antygenów (cząsteczek) specyficznych dla danej grupy białych krwinek, czyli limfocytów. Badanie immunofenotypu ma przede wszystkim ustalić, czy poszczególne grupy limfocytów występują w prawidłowych proporcjach. W ten sposób można dowiedzieć się, czy układ odpornościowy badanej osoby funkcjonuje prawidłowo.
Badanie w kierunku alergii na nasienie
U niektórych kobiet po kilku- kilkunastu godzinach po kontakcie z nasieniem występuje reakcja alergiczna. Objawia się ona świądem, zaczerwienieniem oraz obrzękiem miejsc intymnych – pochwy, sromu. Mogą wystąpić również inne, typowe objawy alergii, m.in.: kaszel, duszności, wysypka, nudności i wymioty. W skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który będzie już stanowił bezpośrednie zagrożenie życia. Gdy wystąpi, potrzebna jest natychmiastowa interwencja medyczna. Wszystkie te objawy są reakcją na obecny w nasieniu mężczyzny (dokładnie w plazmie nasienia) antygen prostaty (PSA).
Co dają badania immunologiczne?
Badania immunologiczne to cały zestaw różnego typu specjalistycznych testów. Poddając się diagnostyce immunologicznej, para ma nie tylko szasnę poznać rzeczywistą przyczynę trudności z poczęciem dziecka, ale również uzyskać fachową pomoc, która przybliży ją do spełnienia marzeń o potomstwie.
Jak wygląda leczenie niepłodności immunologicznej?
Zdiagnozowanie przyczyny problemów z poczęciem dziecka jest tak naprawdę pierwszym krokiem do upragnionego rodzicielstwa. Pacjenci z niepłodnością immunologiczną otrzymują leczenie, które ma stłumić nadmierną odpowiedź immunologiczną organizmu bądź też pobudzić funkcje układu odpornościowego.
