Płodność człowieka zależy od bardzo wielu czynników. Jednymi z ważniejszych są hormony płciowe. Dlaczego? Ponieważ to właśnie hormony stwarzają warunki pozwalające kobiecie zajść w ciążę i urodzić dziecko.
Płodność człowieka zależy od bardzo wielu czynników. Jednymi z ważniejszych są hormony płciowe. Dlaczego? Ponieważ to właśnie hormony stwarzają warunki pozwalające kobiecie zajść w ciążę i urodzić dziecko. Bez nich byłoby to po prostu niemożliwe… Poniżej przygotowaliśmy słownik najważniejszych hormonów regulujących kobiecą oraz męską płodność.
Progesteron
Progesteron jest hormonem steroidowym zaliczanym do gestagenów. Hormon ten produkują jajniki, kora nadnerczy i ciałko żółte, a w trakcie ciąży także łożysko. Jaką pełni funkcję? Progesteron ma przede wszystkim tak przygotować błonę śluzową macicy (endometrium), aby powstały zarodek mógł się w niej zagnieździć. Ponadto hormon ten wpływa na odpowiedz układu odpornościowego matki, by nie odrzucił płodu. Działa również relaksująco na błonę mięśniową macicy (Myometrum), zmniejszając jej wrażliwość na działanie oksytocyny i zapobiegając skurczom. Poziom progesteronu bada się najczęściej w przypadku, gdy występują zaburzenia owulacji, nieregularne miesiączki oraz przy niewydolności jajników. W niskim stężeniu progesteron występuje również u mężczyzn i jest produkowany w jądrach.
Estrogeny
Estrogeny to również bardzo ważne hormony płciowe produkowane przez jajniki, nadnercza oraz komórki tkanki tłuszczowej. Grupę estrogenów tworzą: estron (E1), estradiol (E2), estriol (E3). Zarówno niedobór, jak i nadmiar estrogenów może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie kobiety. U młodych kobiet estradiol ma szczególne znaczenie. Warunkuje bowiem rozwój 2- i 3-rzędowych cech płciowych – dziewczynki nabierają kobiecej sylwetki i rosną im piersi. Estradiol odpowiada też m.in. za prawidłowy wzrost macicy, jajowodów i pochwy.
Estrogeny wpływają nie tylko na płodność, ale również na inne aspekty życia kobiety, w tym popęd seksualny, nastrój, wygląd skóry czy włosów. Poziom estrogenów w organizmie kobiety zmienia się na przestrzeni całego cyklu menstruacyjnego. Szczególną rolę odgrywają one w pierwszej fazie cyklu.
Prolaktyna
Prolaktyna to hormon peptydowy wydzielany przez przysadkę mózgową, błonę śluzową macicy, gruczoły sutkowe, a w trakcie ciąży także przez łożysko. Główną funkcją prolaktyny jest stymulacja laktacji. Dlatego też występowanie mlekotoku może świadczyć o za wysokim poziomie prolaktyny w organizmie kobiety. Prolaktyna odpowiada również za funkcjonowanie ciałka żółtego, które reguluje produkcję progesteronu niezbędnego do utrzymania ciąży.
W praktyce ginekologicznej hiperprolaktynemia, czyli podwyższone stężenie prolaktyny w organizmie, jest dość częstym zjawiskiem Nadmiar tego hormonu może zaburzyć cykl menstruacyjny, zatrzymać owulację, być przyczyną nadmiernego owłosienia ciała, spadku libido, depresji czy demineralizacji kości.
Warto mieć na uwadze, że prolaktyna wpływa również na zdrowie mężczyzn. Zbyt wysoki poziom tego hormonu często odbiera ochotę na seks i bywa przyczyną problemów z erekcją. Hiperprolaktynemię może wywołać bardzo wiele czynników, np. guz przysadki mózgowej, niektóre choroby endokrynologiczne, w tym niedoczynność tarczycy, cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek oraz niewydolność wątroby.
Hormon FSH
Hormon folikulotropowy jest hormonem wydzielanym przez przedni płat przysadki mózgowej. U kobiet odpowiada za produkcję estradiolu oraz dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, u mężczyzn – za produkcję plemników. Badanie hormonu FSH służy ocenie rezerwy jajnikowej. Jeśli poziom tego hormonu jest wysoki, należy podejrzewać, że liczba komórek jajowych jest niska i mogą wystąpić problemy z poczęciem dziecka. Niski poziom hormonu folikulotropowego może natomiast oznaczać, że jajniki są niewydolne.
Hormon LH
Lutropina, czyli hormon luteinizujący, stymuluje owulację oraz produkcje progesteronu i estrogenów u kobiet. Powstaje w przednim płacie przysadki mózgowej. Hormon LH regulowany jest przez wydzielaną w podwzgórzu gonadoliberynę, testosteron oraz progesteron. Jego stężenie zmienia się na przestrzeni cyklu menstruacyjnego kobiety. Najwięcej zaobserwujemy go w okresie okołoowulacyjnym, a więc w czasie dni płodnych. Co więcej, hormon luteinizujący występuje również u mężczyzn, odpowiadając za pobudzanie jąder do produkcji testosteronu.
Hormon antymüllerowski
Hormon antymüllerowski (Anti-Müllerian Hormone, AMH) podobnie jak hormony LH i FSH znajdziemy zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. W przypadku kobiet jest on wydzielany przez komórki ziarniste pęcherzyków pierwotnych, pęcherzyków pre-antralnych oraz małych antralnych. W przypadku chłopców (od 8. tygodnia ciąży do okresu dojrzewania) przez komórki Sertolego w jądrach.
Testosteron
Testosteron to podstawowy męski hormon płciowy, mający ogromy wpływ na płodność i nie tylko. Jest hormonem steroidowym zaliczanym do androgenów, wytwarzanym przez komórki Leydiga w jądrach oraz w mniejszym stopniu przez nadnercza. Co ciekawe, w niewielkim stężeniu hormon ten występuje również u pań – jest produkowany przez jajniki, a w przypadku kobiet w ciąży przez łożysko. Testosteron odpowiada za prawidłowy rozwój 1- i 2-rzędowych cech płciowych: jąder, moszny czy prącia. To za sprawą testosteronu mężczyźni mają też bardziej rozbudowaną masę mięśniową, charakterystyczne owłosienie ciała oraz niski głos.
Testosteron jest hormonem odpowiedzialnym za proces wytwarzania i dojrzewania plemników. Dlatego też jego zbyt niskie jak i zbyt wysokie stężenie może obniżyć płodność u mężczyzny. Powinni o tym pamiętać wszyscy panowie, którzy trenując np. na siłowni, przyjmują syntetyczny testosteron jako doping. W ten sposób można przyspieszyć rozrost mięśni – to fakt. Z drugiej jednak strony stosowanie sterydów anabolicznych, takich jak testosteron, może wywoływać skutki uboczne. Dostarczanie ich z zewnątrz blokuje naturalną produkcję testosteronu w jądrach, co zmniejsza liczbę wytwarzanych plemników. Ponadto może powodować zaburzenia erekcji, przerost gruczołu sutkowego oraz zmiany skórne (trądzik).
