Spirometria mierzy pojemność i objętość płuc oraz ocenia przepływ powietrza przez płuca i oskrzela. Badanie spirometryczne jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. W trakcie jego trwania pacjent wykonuje przez specjalny ustnik kilka głębokich wdechów i wydechów.

Po przekroczeniu 40. roku życia spirometrię najlepiej wykonywać co 2 lata. Chyba, że pacjent zgłasza niepokojące objawy ze strony układu oddechowego, np. kaszel, świszczący oddech, duszności czy ból w klatce piersiowej. Wówczas lekarz może zalecić częstsze przeprowadzanie tego badania. O regularnym wykonywaniu spirometrii powinni pamiętać także nałogowi palacze, ponieważ dym papierosowy jest jednym z tych czynników, które najbardziej sprzyjają rozwojowi POChP.

Badanie spirometryczne polega na oddychaniu przez ustnik spirometru i wykonuje się je w pozycji siedzącej. Osoba przeprowadzająca badanie zakłada na nos pacjenta specjalny klips, by oddychał on wyłącznie przez usta. Następnie pacjent obejmuje ustami podłączony do spirometru ustnik i wykonuje kolejne polecenia osoby przeprowadzającej badanie. Na początku pacjent wykonuje jedynie spokojne oddechy. Ten etap badania nazywamy spirometrią statyczną. Następnie zostaje poproszony o nabranie jak największej ilości powietrza, a następnie wykonanie możliwie jak najgłębszego wydechu. Ten etap badania nazywamy spirometrią dynamiczną.

Dla uzyskania wiarygodnego wyniku cała procedura wykonywana jest kilkukrotnie, a o liczbie powtórzeń decyduje personel medyczny.

Na podstawie stopnia poprawy wskaźników spirometrycznych, głównie FEV1 – natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej i/lub FVC – natężonej pojemności życiowej, ocenia się odwracalność obturacji, wykonując tzw. próbę rozkurczową. Badanie polega na ponownym pomiarze spirometrycznym 15-30 minut po inhalacji krótko-działającego leku rozszerzającego oskrzela (zwykle salbutamol). Sam pomiar jest bezbolesny i nieinwazyjny, trwa kilka minut.

Pacjenci przyjmujący na stałe leki rozszerzające oskrzela powinni je odstawić przed wykonaniem spirometrii z próbą rozkurczową na ok. 6-24 godzin przed badaniem. W tym celu należy się skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.

Spirometria z próbą rozkurczową trwa około 60 min. Na badania należy zgłosić się ze skierowaniem. Bezwzględnie skierowanie musi zawierać nazwę i dawkę leku rozszerzającego oskrzela. Pacjent nie przynosi leku na badanie.

Spirometria jest jednym z podstawowych narzędzi w diagnostyce chorób płuc. Lekarze zalecają jej wykonanie m.in. w następujących sytuacjach:

• w trakcie rehabilitacji poCOVIDOWEJ
• u pacjentów zgłaszających takie objawy jak: kaszel, duszności, bóle w klatce piersiowej, świszczący oddech, powracające infekcje
• u pacjentów z podejrzeniem astmy oskrzelowej lub innej choroby układu oddechowego
• u pacjentów z potwierdzoną astma oskrzelowa lub inną chorobą układu oddechowego (spirometrię wykonuje się wówczas w celu monitorowania przebiegu choroby oraz skuteczności leczenia)
• u nałogowych palaczy
• u pacjentów po przeszczepach płuc
• diagnostyka POChP
• przewlekły kaszel z odkrztuszaniem dużej ilości wydzieliny

Istnieją schorzenia, które stanowią bezpośrednie przeciwwskazanie do spirometrii. Są to m.in.:

• tętniak aorty
• tętniak tętnicy mózgowej
• przebyta niedawno operacja okulistyczna
• przebyty niedawno zawał serca, udar mózgu
• odma płuc
• zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe
• nadciśnienie tętnicze
• dławica piersiowa
• odwarstwienie siatkówki
• krwioplucie o niewyjaśnionej przyczynie
• dolegliwości bólowe po przebytej operacji w obrębie jamy brzusznej lub klatki piersiowej, uniemożliwiające wykonanie pełnego wdechu i wydechu

Spirometria nie jest badaniem, które wymaga szczególnych przygotowań ze strony pacjenta. Niemniej jednak, aby przebiegało bez zakłóceń, a wynik był wiarygodny, należy pamiętać o kilku prostych zasadach:

• na spirometrię warto założyć wygodne ubranie, dające swobodę ruchów w okolicy tułowia (szczególnie klatki piersiowej i brzucha)
• minimum 4 godziny przed badaniem nie należy palić papierosów oraz spożywać alkoholu, kawy, herbaty i innych napojów typu „cola”
• 2 godziny przed badaniem nie należy już jeść zbyt dużych posiłków
• minimum 30 min. przed badaniem nie należy podejmować żadnego intensywnego wysiłku fizycznego
• w dniu badania nie należy przyjmować preparatów wziewnych