Niepłodność

O niepłodności mówi się wtedy, gdy w okresie 12 miesięcy regularnego współżycia (3-4 razy w tygodniu) bez zabezpieczenia, para nie uzyskuje ciąży.

Tabletki antykoncepcyjne nie powodują trwałych zmian w organizmie kobiety. Blokują owulację, ale tylko w trakcie ich przyjmowania. Po odstawieniu tabletek kobieta szybko odzyskuje płodność.

Przyczyn niepłodności leżących po stronie kobiety może być bardzo wiele. Utrudnić poczęcie dziecka mogą zaburzenia owulacji, niedrożność jajowodów, wady w budowie macicy, zaburzenia immunologiczne, genetyczne, hormonalne, a także choroby ogólnoustrojowe. Znalezienie przyczyny problemów z zajściem w ciążę wymaga więc konsultacji ze specjalistą oraz kompleksowej diagnostyki.

Torbiele i zrosty endometrialne tworzące się w przebiegu endometriozy zmieniają stosunki anatomiczne w obrębie miednicy mniejszej i mogą być przyczyną niedrożności jajowodów. Często endometrioza ma także niekorzystny wpływ na komórki jajowe, rezerwę jajnikową i receptywność endometrium (gotowość błony śluzowej macicy na przyjęcie zarodka). W efekcie endometrioza może znacząco utrudnić, a czasem nawet całkowicie uniemożliwić zagnieżdżenie się zarodka i prawidłowy przebieg ciąży. Chorobę diagnozuje się u ok. połowy niepłodnych kobiet.

Mężczyzna tak samo jak kobieta może być niepłodny z wielu powodów. Najczęstsze przyczyny niepłodności męskiej to: wady wrodzone, przebyte infekcje (wirusowe, bakteryjne, grzybicze) czy urazy. Problemy z poczęciem dziecka może być też niestety efektem choroby nowotworowej, np. tak częstego u mężczyzn nowotworu jądra. Kolejną przyczyną będą choroby autoimmunologiczne. Mówi się o nich wtedy, gdy przeciwciała produkowane przez układ immunologiczny atakują własne komórki ciała. Niepłodność może być również spowodowana chorobami niezwiązanymi z układem rozrodczym, cukrzycą, chorobą nerek, chorobą tarczycy czy wątroby. Przyczyną niepłodności u mężczyzny może być także niehigieniczny tryb życia: tłusta, wysokokaloryczna dieta, brak ruchu czy używki. Znalezienie przyczyny niepłodności męskiej wymaga więc konsultacji ze specjalistą oraz kompleksowej diagnostyki. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest seminogram, czyli badanie nasienia.

Badanie rezerwy jajnikowej polega na ocenie płodności kobiety oraz stanu pęcherzyków jajnikowych, poprzez badanie stężenia hormonu antymüllerowskiego (AMH). Badanie wykonywane jest z krwi żylnej.

Badanie AMH może być wykonane w dowolnym dniu cyklu menstruacyjnego, również w trakcie przyjmowania antykoncepcji hormonalnej.

AMH nie jest jedynym wyznacznikiem płodności. Istotny jest cały wywiad ginekologiczny oraz ogólny stan zdrowia. Najlepiej pozostać pod stałą kontrolą lekarza specjalizującego się w diagnostyce płodności, aby nie przeoczyć momentu, w którym rzeczywiście straci Pani szanse na macierzyństwo. Jednym z założeń świadomego planowania ciąży jest regularne badanie się.

Badanie nasienia (inaczej spermiogram lub seminogram) jest podstawowym badaniem oceniającym męską płodność. Sprawdzana jest w nim liczba plemników w nasieniu, ich koncentracja (liczba plemników w 1 ml nasienia), ruchliwość oraz budowa. Innymi ocenianymi parametrami są lepkość, objętość, czas upłynnienia, barwa, stopień aglutynacji czy odczyn pH. Zakres seminogramu może być różny. Poza podstawowymi parametrami zbadać można również poziom stresu oksydacyjnego plemników czy stopień fragmentacji DNA. Oddanie próbki nasienia do badania seminologicznego odbywa się w klinice w specjalnie przygotowanym do tego celu, komfortowym pokoju.

Kluczowym jest zachowanie abstynencji alkoholowej oraz seksualnej (3-5 dni). Badanie nie powinno być wykonywane w trakcie zażywania antybiotyków.

MSOME to rozszerzone badanie morfologii plemnika, które pozwala na obserwację budowy plemnika w 6000- krotnym powiększeniu. Tak duże powiększenie umożliwia analizę wielu detali budowy plemników (zwłaszcza główki). Pod lupą specjalistycznego mikroskopu widać nawet budowę wakuoli plemnika. Najczęściej badanie MSOME jest zalecane w momencie, kiedy w standardowym badaniu wykryto nieprawidłowości.

Na pierwszą wizytę w klinice leczenia niepłodności warto umówić się już po 6 miesiącach bezskutecznych starań o dziecko. Jest to bowiem czas, w którym większość kobiet zachodzi w ciążę. Brak ciąży mimo regularnego współżycia bez zabezpieczeń przez okres 6 miesięcy jest przesłanką do wstępnej konsultacji specjalistycznej i podstawowej diagnostyki przyczyn problemów z zajściem w ciążę. O niepłodności mówimy dopiero po 1 roku regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji, a w przypadku, gdy kobieta ukończyła 37. rok życia już po 6 miesiącach starań.

Na pierwszą wizytę należy przybyć 15 minut wcześniej. Jest to czas, jaki potrzebujemy na dokonanie wszelkich formalności. Poprosimy Was także o wypełnienie ankiety, w której będziemy pytać m.in. o stan zdrowia i styl życia. Podczas wizyty lekarz będzie pytał także o cykl miesiączkowy, termin ostatniej miesiączki, jego długość i regularność. Jeśli wcześniej diagnozowaliście się i leczyliście w kierunku niepłodności prosimy o zabranie ze sobą całej dokumentacji medycznej. Koniecznie zabierzcie ze sobą dokument potwierdzający Waszą tożsamość (dowód osobisty, paszport, karta stałego pobytu).

Podczas pierwszej wizyty specjalista Gyncentrum przeprowadzi szczegółowy wywiad, zapyta m.in. o:

• datę ostatniej miesiączki,
• długość i regularność cykli menstruacyjnych,
• stan zdrowia i ewentualne choroby przewlekłe,
• przebieg dotychczasowej diagnostyki i leczenia,
• przebieg ewentualnych dotychczasowych ciąż.

Zapozna się także z dokumentacją medyczną z dotychczasowego leczenia oraz wynikami badań. W trakcie wizyty zostanie również wykonane badanie ginekologiczne i USG pacjentki.

Podczas pierwszej wizyty lekarz podejmuje decyzję o metodzie leczenia lub zleca dodatkowe badania diagnostyczne. Jest to także właściwy moment, aby zadać lekarzowi pytania i wyjaśnić wszystkie wątpliwości.

Podczas wizyty wykonywane jest badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne, dlatego ważne jest, aby w tym czasie nie występowało krwawienie menstruacyjne.

Endometrioza może być przyczyną problemów z zajściem w ciążę, ale leczona nie przekreśla jej zupełnie. Ciąża po leczeniu endometriozy III stopnia nosi znamiona ciąży podwyższonego ryzyka, dlatego musi zostać objęta szczególną opieką lekarską.

Odłożenie macierzyństwa na później w przypadku ryzyka wczesnej menopauzy (np. w przypadku występowania przedwczesnej menopauzy w rodzinie) wiąże się z koniecznością pozostania pod stałą opieką ginekologa. Zachęcamy do regularnych badań, które ogólnie ocenią pani zdrowie oraz zdolności rozrodcze. Jedną z form zabezpieczenia płodności jest krioprezerwacja, czyli zamrożenie komórek jajowych.

Jeśli 6 zabiegów inseminacji nie przyniesie efektów w postaci ciąży, zaleca się wykonanie zapłodnienia metodą in vitro.

Jeśli kobieta ma naturalne owulacje, a wskazaniem do inseminacji jest jedynie czynnik męski można rozważyć wykonanie zabiegu bez stymulacji hormonalnej kobiety.

Nie. Pacjentka bezpośrednio po zabiegu wraca do domu.

Nie ma przeciwwskazań do wykonania tradycyjnej procedury zapłodnienia in vitro po nieudanej próbie metodą AneVivo.

W sytuacji kiedy para od dłuższego czasu stara się bezskutecznie o dziecko, a partnerzy są zdrowi, wyniki podstawowych badań określających płodność (badania hormonalne, badania nasienia, AMH) oraz specjalistyczne teksty nie wykazują nieprawidłowości, gdy potwierdzono badaniem USG prawidłową budowę macicy i jajowodów, a jajowody są drożne, można podejrzewać niepłodność nieznanego pochodzenia, czyli idiopatyczną. Więcej na temat niepłodności idiopatycznej znajduje się tutaj: https://gyncentrum.pl/blog/leczenie-nieplodnosci/nieplodnosc-idiopatyczna/

Ustalenie przyczyny niepłodności idiopatycznej jest trudne, gdyż nie wiadomo gdzie jej szukać. Można tutaj wymienić m.in.: stany zapalne endometrium, alergię na nasienie partnera, urazy jąder itp. Szersza lista przyczyn jest dostępna na naszym blogu: https://gyncentrum.pl/blog/leczenie-nieplodnosci/nieplodnosc-idiopatyczna/

Lekarz może zaproponować leczenie klomifenem, inseminację lub zapłodnienie in vitro. Należy mieć na uwadze, że w przypadku niepłodności idiopatycznej trwającej ponad dwa lata u kobiety, która ma mniej niż 35 lat i trwającej rok gdy skończyła 35 lat, pacjentka taka kwalifikuje się do zapłodnienia in vitro.

O niepłodności wtórnej, która jest definiowana jako niemożność zajścia w ciążę z drugim lub kolejnym dzieckiem, mimo regularnych, niezabezpieczonych stosunków płciowych przez okres 12 miesięcy.

Do przyczyn niepłodności wtórnej można zaliczyć m.in.: wiek, wystąpienie komplikacji przy pierwszym porodzie, niedrożność jajowodów czy słabą jakość nasienia. Pełna lista przyczyn znajduje się w naszym wpisie blogowym: https://gyncentrum.pl/blog/diagnostyka-nieplodnosci/dlaczego-nie-moge-zajsc-w-kolejna-ciaze-wszystko-o-nieplodnosci-wtornej/

W przypadku kobiet: hormonalne, USG oraz badanie poziomu AMH, czyli rezerwy jajnikowej. W przypadku mężczyzn: ogólne badania nasienia.

Niepłodność immunologiczna to niepłodność spowodowana nieprawidłową reakcją układu odpornościowego. Dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu komórek rozrodczych, co utrudnia zapłodnienie oraz utrzymanie ciąży. Za niemal 90% wszystkich przypadków niepłodności immunologicznej odpowiedzialne są zaburzenia autoimmunologiczne, czyli takie, w których organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym tkankom. Układ odpornościowy kobiety może np. produkować przeciwciała, które będą atakowały jej własną komórkę jajową. Innym rodzajem reakcji układu odpornościowego jest reakcja alloimmunologiczna. W tym przypadku układ odpornościowy kobiety będzie produkował przeciwciała skierowane przeciwko plemnikom partnera. Przeciwciała te widzą w plemnikach, lub w wybranych ich częściach, wroga i próbują z nimi walczyć, np. hamując ich ruch, utrudniając penetrację śluzu szyjkowego czy zagnieżdżenie zarodka w macicy. Na skutek tych nieprawidłowości albo w ogóle nie dochodzi do zapłodnienia, albo ciąży nie udaje się utrzymać Według różnych szacunków zaburzenia immunologiczne mogą odpowiadać za 6 do 12% wszystkich przypadków niepłodności.

Faktycznie celiakia może mieć wpływ na zdolności rozrodcze zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Wynika to przede wszystkim z niedoborów składników odżywczych. W przebiegu choroby dochodzi bowiem do uszkodzenia oraz zaniku kosmków jelitowych, odpowiedzialnych za prawidłowe wchłanianie składników dostarczanych z pożywieniem oraz lekami i suplementami. Prowadzi to zatem do niedoborów witamin i minerałów, ważnych dla płodności. U kobiet z nieleczoną celiakią obserwuje się krótszy okres płodny, dochodzi do zaburzeń hormonalnych, nieregularnych miesiączek i braku owulacji. Stosowana jednak przez co najmniej rok ścisła dieta bezglutenowa, uzupełniona właściwą suplementacją, przywraca prawidłową gospodarkę witaminowo-mineralną, potrzebą do zapłodnienia i prawidłowego rozwoju dziecka. Z tego co Pani pisze jest Pani na ścisłej diecie bezglutenowej, dlatego nie sądzę, aby celiakia w Pani przypadku była główną przyczyną braku ciąży. Zalecam zatem porozmawiać o problemie ze swoim lekarzem ginekologiem, w celu wdrożenia szerszej diagnostyki. Diagnostyka powinna obejmować Panią oraz Pani męża.

Przy badaniu HSG pacjentka ma zakładany wziernik, a następnie do pochwy zostaje wprowadzony cewnik zakończony balonikiem, który zostaje wypełniony roztworem soli fizjologicznej. Następnie lekarz wstrzykuje płyn kontrastujący, który wypełnia jamę macicy oraz jajowody. Dzięki temu lekarz na monitorze USG może obserwować przepływ płynu przez narządy rodne kobiety.

W cyklu poprzedzającym pacjentka musi wykonać wymaz z pochwy (Ureaplasma, Mycoplasma, Chlamydia) oraz badania wirusologiczne (HIV, Antygen HCV, Przeciwciała HBS, VDRL).

Badanie drożności jajowodów wykonuje się w pierwszej połowie cyklu, między 8 a 12 dniem, po całkowitym ustąpieniu krwawienia i plamienia, ale przed wystąpieniem owulacji.

To prawda, jądra produkują plemniki przez całe życie mężczyzny. Nie oznacza to jednak, że szanse na zostanie ojcem są takie same w wieku 30 i 50 lat. Wraz z wiekiem parametry nasienia obniżają się, a więc maleją też szanse na zapłodnienie. Problemy prokreacyjne to nie jedyna konsekwencja odkładania decyzji o dziecku. Im bardziej zaawansowany wiek mężczyzny, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia wad wrodzonych u dziecka, powikłań ciąży oraz poronień.

Zarówno diagnostykę, jak i leczenie niepłodności najlepiej prowadzić w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia niepłodności. Ważne, aby ośrodek ten posiadał wieloletnie doświadczenie w zakresie medycyny rozrodu, kompleksową ofertę oraz zaplecze laboratoryjne, umożliwiające przeprowadzenie pełnej diagnostyki oraz leczenia najnowocześniejszymi metodami. Ważne jest także, aby na miejscu dostępni byli lekarze i specjaliści zajmujący się medycyną rozrodu (ginekolodzy, endokrynolodzy, genetycy, urolodzy, immunolodzy, embriolodzy, androlodzy, a także psycholog i dietetyk).

Po roku bezskutecznych starań o dziecko należy rozpocząć diagnostykę w kierunku przyczyn niepłodności. Diagnostyka ta powinna obejmować oboje partnerów. W tym celu najlepiej udać się do specjalisty medycyny rozrodu, który na podstawie wywiadu oraz badania ginekologicznego i USG zleci potrzebne badania. Podczas pierwszej wizyty lekarz może zalecić partnerowi wykonanie badania nasienia. W większości klinik takie badanie odbywa się na miejscu. Ważne jest zatem, aby przed planowaną wizytą zachować wstrzemięźliwość seksualną 2-7 dni. Partnerka natomiast otrzyma wykaz niezbędnych badań laboratoryjnych. Część z nich będzie mogła wykonać od razu w klinice, a niektóre w zależności od dnia cyklu. Więcej o tym, jak wygląda pierwsza wizyta i jak się do niej przygotować: https://gyncentrum.pl/nieplodnosc/pierwsza-wizyta-nieplodnosciowa/