Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia wielu problemów zdrowotnych. Oprócz chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe, otyłość przyczynia się także do obniżenia jakości nasienia. Istnieje silna korelacja między otyłością a niepłodnością męską.

Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia wielu problemów zdrowotnych. Oprócz chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca i choroby sercowo-naczyniowe, otyłość przyczynia się także do obniżenia jakości nasienia. Istnieje silna korelacja między otyłością a niepłodnością męską. Doniesienia naukowe sugerują, iż każdy wzrost masy ciała u mężczyzny o 10 kg zwiększa ryzyko problemów z płodnością aż o 10%.

Konsekwencje otyłości

Otyłość to nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wskaźnik masy ciała (BMI) 25–29,9 kg / m2 można zdefiniować jako nadwagę. Wartość BMI przekraczająca 30 kg/m2 wskazuje na otyłość.

W ciągu ostatnich 30 lat zaobserwowano 30-krotny wzrost występowania otyłości u mężczyzn w wieku rozrodczym. Jednocześnie zbiega się on ze wzrostem niepłodności męskiej na całym świecie. Badania wykazały niekorzystny wpływ otyłości na parametry nasienia. Prowadzi ona do zmniejszenia koncentracji oraz liczby ruchliwych plemników w męskim nasieniu. Zmniejszona aktywność fizyczna z powodu otyłości i długotrwałe siedzenie powoduje wzrost temperatury w jądrach oraz negatywnie wpływa na produkcję plemników. Ponadto otyłość może wpływać na zaburzenia erekcji u mężczyzn.

Obecnie pojawiają się dowody na to, że otyłość u mężczyzn negatywnie wpływa nie tylko na obniżenie jakości nasienia, ale również może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób metabolicznych u potomstwa. Istnieje także wielopłaszczyznowy związek między otyłością a zespołem metabolicznym, cukrzycą typu 2, chorobami układu krążenia, zespołem bezdechu sennego oraz poziomem testosteronu w surowicy i SHBG (globuliny wiążącej hormony płciowe).

Adipocyty w niepłodności męskiej

Zwiększenie rozmiaru lub liczby adipocytów (komórek tłuszczowych) w wyniku otyłości może powodować zmiany fizyczne i hormonalne. Zmiany fizyczne mogą obejmować wzrost temperatury w mosznie, bezdech senny oraz zaburzenia erekcji.

Zmiany hormonalne mogą natomiast powodować wzrost poziomu leptyny, estrogenu i insuliny oraz spadek poziomu testosteronu. Te zmiany przyczyniają się do oligozoospermii, azoospermii, wzrostu indeksu fragmentacji DNA plemników oraz zmniejszenia objętości nasienia.

Otyłość a zaburzenie erekcji

Związek między otyłością a zaburzeniami erekcji można wyjaśnić obniżeniem poziomu testosteronu i podwyższeniem poziomu niektórych cytokin prozapalnych. Objawy kliniczne tych zmian obejmują zmniejszone libido, a co za tym idzie zmniejszenie częstotliwości współżycia i zaburzeń erekcji. Osoby otyłe, ze względu na swoją wagę, częściej zgłaszają trudności w sferze seksualnej. Wyższe wartości BMI wiążą się z pogorszeniem jakości życia seksualnego.

Otyłość a stres oksydacyjny

Jednym z potencjalnych mechanizmów patologicznych leżących u podstaw zmniejszonej zdolności rozrodczej u otyłych mężczyzn jest stres oksydacyjny w nasieniu. Badania wykazały, że stres oksydacyjny wzrasta wraz ze wzrostem BMI.

Otyłość a poziom leptyny

Leptyna to hormon wydzielany przez komórki tłuszczowe. Właściwy poziom leptyny sprzyja spalaniu tkanki tłuszczowej i utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Leptyna hamuje uczucie głodu i reguluje apetyt. Przyspiesza także metabolizm, hamuje odkładanie tkanki tłuszczowej i aktywuje jej rozkład. Ponadto odgrywa istotną rolę w procesach dojrzewania płciowego, korzystnie wpływa na funkcje rozrodcze i płodność.

Poziom leptyny u niepłodnych mężczyzn z otyłością jest wyższy niż u otyłych niemających problemów z płodnością. Zwiększona zwartość leptyny w surowicy krwi wiążę się z nieprawidłową morfologią nasiania, niskim stężeniem LH, FSH, wysokim stężeniem prolaktyny. Koreluje również z obniżonym stężeniem plemników w ejakulacie, zmniejszoną ruchliwością plemników i niskim stężeniem testosteronu w surowicy krwi.

Wykazano związek między leptynoopornością a problemami z płodnością u otyłych mężczyzn. Także wysoki poziom homocysteiny oraz niskie stężenie witaminy istotnie przekłada się na jakość nasienia.

Otyłość a zespół metaboliczny

Otyłość nie tylko zwiększa ryzyko rozwoju insulinooporności oraz cukrzycy typu 2, ale również odgrywa kluczową rolę w rozwoju zespołu metabolicznego. Insulinooporność oraz niskie stężenia testosteronu i SHBG korelują z występowaniem brzusznej otyłości i wysokim stężeniem trójglicerydów, które są składowymi zespołu metabolicznego.

Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Wiąże się także z hipogonadyzmem i zaburzeniami erekcji. Ponadto wykazano, że występowanie hiperinsulinemii i hiperglikemii wpływa negatywnie na ilość i jakość plemników. Może zatem być przyczyną obniżonej płodności, obserwowanej u otyłych mężczyzn.

Pierwszym krokiem ku poprawie płodności powinno być unormowanie masy ciała. Warto więc rozważyć korzyści płynące ze zmiany stylu życia, obejmujące nie tylko zdrowe nawyki żywieniowe, ale również włączenie regularnej aktywności fizycznej oraz eliminację używek, w tym papierosów i alkoholu. Ćwiczenia fizyczne, zmiana nawyków żywieniowych oraz redukcja masy ciała przyczyniają się bowiem do regulacji poziomu testosteronu oraz wzrostu stężenia plemników.