Nazwa endometrium u niektórych kobiet budzi najgorsze obawy. Zwłaszcza u tych, którym słowo to kojarzy się z endometriozą – poważną chorobą, powodującą między innymi niepłodność.
Nazwa endometrium u niektórych kobiet budzi najgorsze obawy. Zwłaszcza u tych, którym słowo to kojarzy się z endometriozą – poważną chorobą, powodującą między innymi niepłodność. Skojarzenie prawidłowe, ale spokojnie, endometrium to nie endometrioza, a posiadanie go jest jak najbardziej normalne.
Endometrium – co to takiego?
Endometrium to błona śluzowa występująca w macicy. Ma je każda kobieta – od małej dziewczynki po panią w wieku pomenopauzalnym. Różni się jednak jego grubość. U dziewcząt, które nie wkroczyły jeszcze w okres dojrzewania, endometrium ma grubość od 0,3 do 0,5 mm. Kobiety po menopauzie powinny mieć endometrium o grubości ok. 5 mm, natomiast te, które stosują hormonalną terapię zastępczą – nie więcej niż 8 mm.
Inaczej wygląda to u pań w okresie rozrodczym. W ich przypadku grubość endometrium waha się – w pierwszej fazie cyklu osiąga 8-9 mm, a po owulacji jest grubsze. Jest tak, ponieważ endometrium składa się tu z dwóch warstw – podstawnej i czynnościowej. To właśnie warstwa czynnościowa przygotowuje się do przyjęcia zapłodnionego jaja. Dlatego w drugiej części cyklu, pod wpływem estrogenów i gestagenów, grubość warstwy czynnościowej rośnie. Gdy nie dochodzi do zapłodnienia, złuszcza się podczas miesiączki, a potem wzrasta na nowo.
Mimo, że normalne jest wzrastanie endometrium w drugiej fazie cyklu, jego grubość jednak nie powinna przekroczyć 15 mm, a u kobiety po menopauzie – 12 mm. Jeśli tak się stanie, należy skonsultować się z lekarzem i poszerzyć diagnostykę, aby wykluczyć raka endometrium. Mimo, że endometrium w fazie największego wzrostu ma nie więcej niż kilkanaście milimetrów grubości, może się z nim wiązać wiele chorób.
Endometrioza
Polega na tym, że endometrium wydostaje się poza jamę macicy i może się znaleźć w obrębie jajników, jajowodów lub na powierzchni jamy otrzewnej. To najczęstsze miejsca występowania endometriozy. Zdarza się również, że komórki endometrium mogą się znaleźć w zupełnie nieoczekiwanych miejscach, np. w jelitach lub w płucach. Objawem pierwszego może być pojawianie się krwi w kale podczas miesiączki. Symptomem drugiego jest plucie krwią. Coraz częstsze jest występowanie endometriozy w bliźnie po cesarskim cięciu. W większości przypadków jest to choroba bolesna, znacznie obniżająca komfort życia wielu kobiet. Ale ma też o wiele poważniejsze konsekwencje. W zaawansowanym stadium powstają torbiele endometrialne i zrosty, prowadzące m.in. do niedrożności jajowodów, co jest jedną z przyczyn niepłodności. Leczenie jest trudne, ponieważ wszelkie środki farmakologiczne działają doraźnie i jedynie niwelują objawy. Najbardziej skuteczny jest tu zabieg wykonany nożem plazmowym.
Przerost endometrium
W wyniku braku równowagi pomiędzy estrogenami a progesteronem śluzówka macicy może być za bardzo pobudzona, a komórki gruczołowe mogą nadmiernie się rozrastać i namnażać. Szczególnie u kobiet otyłych i stosujących leki zawierające estrogeny. Pogrubienie endometrium samo w sobie nie jest jeszcze chorobą, ale może prowadzić do choroby nowotworowej. Konieczna jest więc diagnostyka. Należy wykonać biopsję i zbadać w warunkach laboratoryjnych pobrany fragment śluzówki. Jeśli okaże się że mimo zgrubienia, nie występuje atypia endometrium, a komórki mają prawidłową budowę, ryzyko choroby nowotworowej jest niewielkie. W tym przypadku wystarczy leczenie hormonalne, a czasem zmiany mogą ustąpić nawet samoistnie.
Przerost atypowy jest stanem o wiele poważniejszym, ponieważ wiąże się z ryzykiem przekształcenia w raka błony śluzowej macicy. Przeważnie zdiagnozowanie tego typu rozrostu jest wskazaniem do profilaktycznego usunięcia macicy. Czasem jednak choroba dotyka kobiety, które zamierzają jeszcze urodzić dziecko. Wówczas stosuje się leczenie hormonalne, lecz kobieta powinna być pod stałą kontrolą lekarską.
Rak endometrium
Jest to po raku szyjki macicy, drugi pod względem występowania nowotwór złośliwy, dotykający układu rozrodczego kobiet. Szczególnie narażone są tu kobiety pomiędzy 50. a 70. rokiem życia, zwłaszcza jeśli są otyłe, cierpią na cukrzycę i nigdy nie rodziły. Przyczyną raka endometrium jest wzmożona aktywność estrogenów, a ich poziom podnosi jeszcze nadmierna ilość tkanki tłuszczowej.
U kobiety normalnie miesiączkującej błonę śluzową macicy kontrolują dwa hormony – estrogen, który prowadzi do wzrostu endometrium i progesteron, który go stabilizuje. Kobieta posiadająca nadmiar tkanki tłuszczowej ma także podwyższony poziom estrogenów, ponieważ tkanka tłuszczowa zamienia hormony steroidowe w rodzaj estrogenów. Po menopauzie proporcje pomiędzy hormonami jeszcze bardziej się zaburzają.
Sygnałem alarmowym powinny być nieprawidłowe krwawienia z macicy. Jak w przypadku każdej choroby nowotworowej, sukces w terapii uzależniony jest od wczesnego rozpoznania.
Chorujesz na endometriozę?
Umów konsultację ze specjalistą Gyncentrum!
Atrofia endometrium
W przeciwieństwie do kobiet cierpiących na rozrost błony śluzowej macicy, u pacjentek z atrofią komórki endometrium zanikają, a błona śluzowa staje się zbyt cienka. I tutaj główną rolę ogrywają estrogeny. W tym jednak przypadku są one zbyt mało aktywne. Atrofia jest często spotykana u kobiet w wieku pomenopauzalnym. Cierpią na nią również panie w wieku rozrodczym, co powoduje u nich niepłodność, ponieważ w atroficznym endometrium nie jest w stanie zagnieździć się zapłodnione jajo. Schorzenie może być wynikiem przyjmowania leków hamujących działanie estrogenów, ale mogą to być także zaburzenia hormonalne. Dlatego koniecznie należy skonsultować się z lekarzem, który po przeprowadzeniu szczegółowych badań dokładnie ustali, co jest przyczyną zaburzeń i podejmie dalsze odpowiednie działania.
Zapalenie błony śluzowej
Zapalenie endometrium objawia się plamieniami, krwawieniami i bólem podbrzusza. Czasem towarzyszy mu podwyższona temperatura ciała. W większości przypadków jest ono skutkiem powikłań poporodowych, łyżeczkowania jamy macicy czy innych zabiegów ginekologicznych. Najczęściej dochodzi do niego w wyniku przeniesienia bakterii z pochwy do macicy. Nieleczone zapalenie endometrium może przekształcić się w zapalenie jajników i jajowodów. Jego efektem mogą być też zrosty, które powodują niedrożność jajowodów, a w rezultacie – niepłodność. Dlatego stanom zapalnym endometrium należy przeciwdziałać. Przede wszystkim, po każdym zabiegu czy porodzie, nie powinno się zapominać o wizytach kontrolnych. Należy też zasięgnąć porady lekarskiej przy bólu podbrzusza, plamieniach i nietypowym krwawieniu. Ostry stan zapalny śluzówki macicy przeważnie jest łatwy do rozpoznania dla ginekologa. Trudniej zdiagnozować zapalenie przewlekłe, gdzie konieczne jest przeprowadzenie badania histopatologicznego wyskrobin z jamy macicy.
Polipy endometrialne
Są to niewielkie fragmenty przerośniętej błony śluzowej, mające najczęściej kształt uszypułowany, czyli małego guzka na nóżce. Przyczyna ich powstawania nie jest dokładnie znana. Prawdopodobnie powstają wskutek zaburzeń hormonalnych. Polipy często utrudniają zajście w ciążę, a u tych, którym się to udało, są powodem poronień. Wykryć je można tylko podczas przezpochwowego badania USG. Leczenie niewielkich polipów endometrialnych rozpoczyna się od kilkumiesięcznej terapii hormonalnej. Kolejnym etapem postępowania jest diagnostyka inwazyjna (wyłyżeczkowanie jamy macicy lub histeroskopia umożliwiająca dodatkowo oglądnięcie jamy macicy). Mimo, że polipy są zmianami łagodnymi i rzadko przekształcają się w nowotwór, ryzyko takie istnieje. Dlatego, wszystkie polipy po ich usunięciu poddaje się badaniu mikroskopowemu. Jeżeli zawierają one komórki nowotworowe, konieczna jest histerektomia, czyli usunięcie macicy.
