Czy regularnie odwiedzasz ginekologa? Czy wykonujesz badania cytologiczne? Czy właściwie dbasz o higienę narządów płciowych? Czas na ginekologiczny rachunek sumienia! Być może chwila refleksji uratuje Ci życie.
Czy regularnie odwiedzasz ginekologa? Czy wykonujesz badania cytologiczne? Czy właściwie dbasz o higienę narządów płciowych? Czas na ginekologiczny rachunek sumienia! Być może chwila refleksji uratuje Ci życie. Mimo, że lekarze biją na alarm i nie brakuje akcji profilaktycznych, liczba zachorowań na nowotwory ginekologiczne jest wciąż niepokojąco wysoka. Czy wiesz, że rak szyjki macicy jest na siódmym miejscu wśród nowotworów złośliwych u kobiet w Polsce, a w 2013 roku 71% kobiet chorych na raka jajnika zmarło? W tym artykule dowiesz się, jakie są najczęstsze nowotwory u kobiet, jak im zapobiegać oraz jak choroba może wpłynąć na Twoje możliwość rozrodcze.
Rodzaje nowotworów ginekologicznych
Rak szyjki macicy
Chorobę wywołuje zakażenie wirusem HPV, czyli brodawczaka ludzkiego. Każda kobieta, niezależnie od wieku jest narażona na zakażenie tym wirusem na drodze kontaktów płciowych.
Jak rozwija się infekcja HPV? Wirus atakuje komórki nabłonka szyjki macicy i początkowo znajduje się w komórkach warstwy podstawnej nabłonka (jest to najgłębiej położona część naskórka). Jest to okres latencji (wirus się nie uaktywnia), którego czas trwania jest różny, jednak w 80% układ odpornościowy potrafi samoistnie zwalczyć infekcję. Niestety, u pozostałych 20% kobiet, zmiany w komórkach szyjki macicy wywołane przez HPV przekształcają się w zmiany przednowotworowe, a następnie w zmiany rakowe.
Jak zapobiegać rakowi szyjki macicy? Profilaktyka
Rak szyjki macicy rozwija się długo i przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, stąd tak ważna jest odpowiednia profilaktyka, w tym regularne wykonywanie cytologii. Obecność zakażenia szyjki macicy wirusem HPV wykrywa się wykonując testy DNA HPV, a obecność już zainicjowanych zmian przednowotworowych poprzez testy mRNA HPV.
Inną metodą, pozwalającą na wizualizację zmian podejrzanych o obecność komórek nowotworowych jest badanie kolposkopowe. Wykonywane przy pomocy optycznego urządzenia pozwalającego na dokładne obejrzenie w dużym powiększeniu m.in. powierzchni szyjki macicy.
ZAPAMIĘTAJ! W Polsce prowadzony jest program profilaktyki raka szyjki macicy skierowany do kobiet w wieku 25-59 lat (w tej grupie wiekowej odnotowano najwyższe ryzyko umieralności i zachorowalności z powodu raka szyjki macicy). W ramach programu raz na 3 lata Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje badania cytologiczne. Badania przesiewowe przeprowadzane są wśród osób zdrowych, żeby wykryć chorobę w jej wczesnym, bezobjawowym stadium.
Rak jajnika
To najbardziej niebezpieczny kobiecy nowotwór. Dlaczego? Wiąże się on z największym odsetkiem zgonów wśród kobiet chorujących na nowotwory ginekologiczne. Za najsilniejsze czynniki ryzyka powodujący ten typ nowotworu uznaje się: nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2 oraz występowanie w rodzinie tej choroby. Także, jeżeli w Twojej rodzinie wystąpił rak jajnika powinnaś zachować szczególną uważność i zadbać o profilaktykę.
Jak zapobiegać rakowi jajnika? Profilaktyka
Obecnie nie istnieją żadne skuteczne badania i testy profilaktyczne pozwalające wykryć raka jajnika w jego wczesnym i bezobjawowym stadium. Jednym z badań umożliwiającym rozpoznanie już istniejącego guza jest przezpochwowe badanie USG. W czasie badania lekarz może stwierdzić niepokojące zmiany na jajnikach. U pacjentki z podejrzeniem raka jajnika po wykonaniu badania USG wykonuje się oznaczenie w surowicy CA 125, a u kobiet w wieku rozrodczym dodatkowo oznaczenie α-fetoproteiny (AFP), ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG) oraz dehydrogenazy kwasu mlekowego (LDH).
Pacjentki chorujące na raka jajnika, zgodnie z aktualnymi zaleceniami, powinny zostać skonsultowane z genetykiem w celu wykonania badania genetycznego w kierunku mutacji BRCA1 i BRCA2.
Rak endometrium
Do czynników ryzyka wystąpienia raka endometrium można zaliczyć m.in. otyłość i nadwagę, nadciśnienie tętnicze, nierództwo, niepłodność (również o podłożu zespołu PCOS), cukrzycę czy późną menopauzę.
Jak zapobiegać rakowi endometrium? Profilaktyka
W przypadku podwyższonego ryzyka raka endometrium, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) wymienia następujące działania*:
- U kobiet ze zmianami in situ w endometrium nie należy stosować estrogenów
- U kobiet z otyłością, zespołem PCOS, cukrzycą i niepłodnością należy wprowadzić coroczne badania ginekologiczne oraz USG przezpochwowe.
- U kobiet z dojrzałą postacią ziarniszczaka, u których w trakcie operacji pierwotnej nie usunięto macicy, konieczna jest kontrolna biopsja endometrium.
- U kobiet z rozpoznanym śródoperacyjnie rakiem jajnika (złośliwy nowotwór nabłonkowy), u których planowane jest zachowanie płodności, należy wykonać biopsję endometrium.
W przypadku wysokiego ryzyka raka endometrium PTG wymienia:
- Nosicielki mutacji w genach mutatorowych – zespół Lyncha, które nie ukończyły 35. roku życia, powinny regularnie wykonywać badanie ginekologiczne (wraz z USG przezpochwowym oraz biopsję aspiracyjną endometrium). W przypadku nosicielek, które ukończyły 40 lat, proponuje się histerektomię i obustronną adneksektomię (wycięcie jajników i jajowodów) redukującą ryzyko rozwoju raka jajnika i endometriozy.
Nowotwory ginekologiczne a płodność
Jeżeli jesteś w grupie ryzyka zachorowania na nowotwór, a wiesz, że w przyszłości chcesz zostać mamą, powinnaś wiedzieć, że leczenie, tj. chemioterapia, negatywnie wpływa na kobiecą płodność. Podczas kuracji może bowiem dojść do uszkodzenia struktury jajników, a w konsekwencji do wyniszczenia rezerwy komórek jajowych. W przypadku radioterapii, komórki rozrodcze są narażone na uszkodzenie, jeżeli naświetlane są narządy rodne oraz najbliższe okolice. Mowa o miednicy, brzuchu i jajnikach. By móc cieszyć się macierzyństwem po zakończonej terapii, ginekolodzy coraz częściej zalecają procedury pozwalające zachować krioprezerwację płodności, nawet bardzo młodym kobietom. Uproszczając, mowa o zamrożeniu komórek jajowych. Oncofertility czyli zabezpieczanie płodności przez szkodliwymi skutkami leczenia nowotworowego mrożenie komórek jajowych może być jedyna szansą na macierzyństwo! W Polsce przybywa kobiet, które świadomie przed terapią antynowotworową decydują się na zamrożenie swoich komórek jajowych w ciekłym azocie. Po zakończeniu leczenia onkologicznego zamrożone komórki mogą zostać wykorzystane do zapłodnienia.
Nowotwory ginekologiczne a ciąża
Zastanawiałaś się kiedyś, co w przypadku jeżeli w ciąży zdiagnozuje się raka szyjki macicy? W momencie rozpoznania ciąża jest prowadzona pod specjalnym nadzorem kilku specjalistów. m. in. ginekologa-onkologa, specjalisty medycyny matczyno-płodowej, neonatologa, histopatologa oraz anestezjologa. To, czy leczenie zostanie podjęte zależy od stopnia zaawansowania nowotworu oraz stanu ogólnego zdrowia matki i wieku ciążowego. Lekarz prowadzący podejmuje decyzję zawsze w porozumieniu z pacjentką, przedstawiając wszystkie możliwe opcje, ryzyka itp. Ważne, aby nie panikować i unikać stresu, który tak bardzo nie sprzyja ciąży!
*Praca zbiorowa: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka endometrium, 2017 r.
