Na endometriozę cierpi około 10% kobiet w wieku rozrodczym. Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na endometriozę? Czy można zapobiec jej rozwojowi? Co ma dieta do endometriozy? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w niniejszym artykule.
Cierpi na nią około 10% kobiet w wieku rozrodczym. Powoduje ból niepozwalający normalnie funkcjonować, problemy z płodnością, dyskomfort fizyczny i emocjonalny, obniżenie jakości życia rodzinnego, społecznego i zawodowego. Oto z czym muszą mierzyć się kobiety chore na endometriozę.
Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na endometriozę? Czy można zapobiec jej rozwojowi? Co ma dieta do endometriozy? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w niniejszym artykule.
Endometrioza, czyli życie z bólem i niepłodność
Endometrioza jest chorobą przewlekłą estrogenozależną. A więc chorują na nią głównie kobiety w wieku rozrodczym, po okresie dojrzewania. Zdecydowanie rzadziej na endometriozę cierpią kobiety po menopauzie. Mimo wysokiego odsetka chorych na endometriozę niewiele wiadomo na temat etiologii możliwych czynników ryzyka. Przypuszcza się, że na rozwój choroby mogą mieć wpływ zaburzenia endokrynologiczne, genetyczne, immunologiczne oraz anatomiczne. Typowymi objawami choroby są:
- ból miednicy,
- bolesne miesiączkowanie,
- ból w trakcie współżycia,
- bolesne oddawanie moczu,
- zaburzenia defekacji takie jak: zaparcia, biegunki, krwawienia,
- nieregularne miesiączki,
- plamienia lub krwawienia między miesiączkami,
- niepłodnosć i bezpłodność.
Mechanizm powstawania endometriozy polega na przeniesieniu fragmentów tkanki wyścielającej macicę – endometrium poza jamę macicy. Ogniska endometrialne zlokalizowane są najczęściej w jajnikach, jajowodach, układzie moczowym, na otrzewnej, a nawet w bliźnie po cięciu cesarskim czy płucach. Na skutek stanu zapalnego, toczącego się w organizmie chorej, tworzą się zrosty wewnątrz miednicy mniejszej. To one właśnie powodują ból o różnym nasileniu i umiejscowieniu oraz prowadzą do niepłodności. Statystyki pokazują, że nawet u 30-50% kobiet leczonych z powodu niepłodności stwierdza się endomtriozę.
Diagnostyka i leczenie endometriozy
Zgodnie ze Stanowiskiem Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego złotym standardem w diagnozowaniu endometriozy jest laparoskopia. Leczenie endometriozy polega na terapii farmakologicznej oraz operacyjnym usuwaniu zmian endometrialnych.
Terapię endometriozy najlepiej prowadzić w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia endometriozy. W Polsce istnieje kilka tego typu miejsc. Jednym z nich jest Centrum Leczenia Endometriozy Gyncentrum. Gyncentrum posiada kompleksową ofertę oraz sprzęt umożliwiający przeprowadzenie pełnej diagnostyki oraz leczenia endometriozy najnowocześniejszymi, nieinwazyjnymi metodami. Ośrodek współpracuje także z najlepszymi specjalistami w zakresie ginekologii i położnictwa, leczenia niepłodności, chirurgii ginekologicznej, endokrynologii, urologii oraz dietetyki klinicznej.
Dieta a endometrioza
W ostatnich latach wiele badań naukowych koncentruje się na związku diety z ryzykiem występowania endometriozy. Wynika z nich, że dieta i styl życia mogą wpływać na układ odpornościowy, obecność stanu zapalnego w organizmie, gospodarkę hormonalną oraz skurcz mięśni gładkich. Sposób żywienia może zatem zwiększać ryzyko wystąpienia endometriozy, przyspieszać postęp choroby, a także odgrywać istotną rolę w nasileniu objawów bólowych czy wystąpieniu problemów z zajściem w ciążę. Co powoduje ten stan rzeczy?
Nawyki żywieniowe ludzi oraz jakość żywności w ostatnim dziesięcioleciu bardzo się zmieniły. Niestety na gorsze. Spożywamy wysokoprzetwowrzoną żywność zawierającą głównie tłuszcz, cukier, sztuczne dodatki, wzmacniacze smaku. W codziennym jadłospisie brakuje natomiast warzyw i owoców. Dodatkowo w żywności mogą znajdować się związki chloroorganiczne, pochodzące z pestycydów oraz zanieczyszczonego środowiska. W szczególności polichlorowane bifenyle (PCB) uważane za dodatkowy czynnik ryzyka endometriozy. Związki te mają tendencje do biokumulacji w lipidach w mięsie i produktach mlecznych oraz mogą pozostawać na powierzchni warzyw i owoców.
Z enometriozą do dietetyka
Dieta stanowi istotny element wspomagający proces leczenia endometriozy. Jej celem jest wyciszenie toczącego się w organizmie stanu zapalnego i obniżenie poziomu estrogenów, odpowiedzialnych za rozwój endometriozy. Także kobiety po leczeniu operacyjnym endometriozy powinny zadbać o odpowiednio zbilansowaną i zdrową dietę. Zmiana nawyków żywieniowych i właściwie opracowany plan żywieniowy może złagodzić dolegliwości, przeciwdziała zaostrzeniu i remisji choroby, przyspiesza powrót do zdrowia po zabiegu oraz poprawia płodność.
W endometriozie ważny jest indywidualny dobór diety ze względu na różne dolegliwości towarzyszące kobiecie. Warto zatem zwrócić się o pomoc do doświadczonego dietetyka klinicznego. Na podstawie szczegółowego wywiadu medycznego, analizy nawyków żywieniowych i składu ciała specjalista opracuje indywidualne zalecenia dietetyczne oraz profesjonalny plan żywieniowy. Pacjentka zyska także niezbędną wiedzę żywieniową wraz z oceną wskaźników antropometrycznych. Dzięki regularnym wizytom kontrolnym otrzyma także niezbędne wsparcie we wdrożeniu planu dietetycznego oraz uzyskaniu założonych efektów.
Co jeść, aby pokonać endometriozę?
Dieta kobiet cierpiących na endometriozę powinna być dobrze zbilansowana i bogata w składniki odżywcze, witaminy i minerały. Badania dotyczące wpływu diety na rozwój endometriozy wykazały, że dieta bogata w antyoksydanty tj. witaminy A, C i E oraz witaminy z grupy B oraz kwas foliowy, zmniejsza ryzyko wystąpienia endometriozy.
Powyższe składniki odżywcze obniżają aktywność estrogenów oraz stres oksydacyjny chroniąc komórki przed uszkodzeniami. Ponadto dieta bogata w przeciwutleniacze działa przeciwzapalnie wzmacniając układ odpornościowy. W dwóch badaniach kliniczno-kontrolnych wykazano, iż jedzenie zielonych warzyw znacznie obniża ryzyko wystąpienia endometriozy.
Tłuszcz tłuszczowi nierówny
Dieta w endometriozie powinna być także bogata w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega – 3. Największe badanie dotyczące spożycia tłuszczów i ryzyka wystąpienia endometriozy przeprowadzono w USA na populacji 70,709 kobiet. Wykazano, iż spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych oraz tłuszczy trans wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju endometriozy. Stwierdzono natomiast, że spożycie kwasów tłuszczowych typu omega-3 zmniejsza ryzyko endometriozy. Wykazano, także że zastąpienie 1% energii pochodzącej z tłuszczu trans, wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, zmniejsza ryzyko endometriozy o prawie 50%. Analiza spożycia czerwionego mięsa oraz masła, czyli produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe wykazała, że spożycie szynki, wołowiny i innych rodzajów czerwonego mięsa wiąże się z istotnie zwiększonym ryzykiem endometriozy. Natomiast spożycie masła miało jedynie marginalny wpływ na ryzyko wystąpienia endometriozy otrzewnowej.
Mleko przeciw endometriozie
Amerykańcy naukowcy badali związek między spożywaniem produktów mlecznych w okresie dojrzewania a ryzykiem występowania endometriozy w przyszłości. Kobiety, które spożywały ponad 4 porcje produktów mlecznych w okresie dojrzewania, miały o 32% niższe ryzyko endometriozy potwierdzonej laparoskopowo w wieku dorosłym w porównaniu z kobietami spożywającymi 1 lub mniej porcji dziennie.
W szczególności spożycie jogurtu i lodów wiązało się z niższym ryzykiem endometriozy. Kobiety, które jako nastolatki spożywały 2 lub więcej porcji jogurtu tygodniowo, miały o 29% niższe ryzyko rozpoznania endometriozy w porównaniu z tymi, które spożywały mniej niż 1 porcję tygodniowo. Ponadto kobiety, które spożywały 1 lub więcej porcji lodów dziennie w okresie dojrzewania, miały o 38% niższe ryzyko rozpoznania w porównaniu ze spożywającymi mniej niż 1 porcję tygodniowo.
Ważne! Ze względu na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, należy wybierać produkty nabiałowe chude lub półtłuste, a nie pełnotłuste.
Zadbaj o witaminę D
W badaniu stwierdzono zależność między stężeniem witaminy D a ryzykiem występowania endometriozy. Kobiety z najwyższym stężeniem poziomu witaminy D miały 24% mniejsze ryzyko endometriozy niż kobiety z najniższym stężeniem tej witaminy. Ponadto spożycie witaminy D, wapnia oraz magnezu zmniejsza dolegliwości bólowe związane z bolesnym miesiączkowaniem.
Żelazo też jest ważne
Kobiety cierpiące na endometriozę narażone są na duże straty krwi w trakcie menstruacji. Zwiększa to ryzyko wystąpienia niedokrwistości z niedoboru żelaza. To z kolei może być przyczyną zmęczenia i przewlekłego osłabienia.
Dieta chorych na endometriozę powinna zatem uzupełniać niedobory żelaza. Ze względu na zalecane ograniczenie spożycia czerwonego mięsa w diecie kobiet z endometriozą proponuje się wybór innych źródeł żelaza takich jak: żółtko jaja, sardynki, pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana, ryż brązowy, nać pietruszki, burak, nasiona roślin strączkowych.
Pamiętaj, aby zwracać uwagę na to, jak zachowuje się Twój organizm, gdy jesz określone pokarmy. Prowadzenie dzienniczka spożywanych pokarmów oraz objawów lub czynników wywołujących może być bardzo pomocne w dostosowaniu właściwej diety we współpracy z dietetykiem.
