Krzywa cukrowa w ciąży

W 6. miesiącu obowiązkowo, każda ciężarna musi wykonać test obciążenia glukozą tzw. krzywą cukrową. Lekarz zaleca jego wykonanie między 24. a 28. tygodniem ciąży po to, aby wykluczyć cukrzycę ciążową.

Właśnie rozpoczęłaś szósty miesiąc ciąży. Twój brzuszek zapewne jest już wyraźnie zaokrąglony. Jego mieszkaniec nie jest już przecież taki mały. Nawet się nie obejrzysz, a będziesz tulić swoje maleństwo w ramionach. Zanim jednak to nastąpi musisz zadbać, aby nic nie zakłóciło przebiegu ciąży i rozwoju Twojego dziecka. W tym celu w 6. miesiącu obowiązkowo, każda ciężarna musi wykonać test obciążenia glukozą tzw. krzywą cukrową. Lekarz zaleca jego wykonanie między 24. a 28. tygodniem ciąży po to, aby wykluczyć cukrzycę ciążową.

Dowiedz się jak wygląda badanie krzywej cukrowej, czym jest cukrzyca ciążowa oraz jak postępować w przypadku pozytywnego testu.

Krzywa cukrowa – nie taki diabeł straszny…

Krzywa cukrowa to badanie, które zyskało wyjątkowo złą sławę wśród przyszłych mam. Fakt, nie należy ono do najprzyjemniejszych. Po pierwsze wymaga wypicia bardzo słodkiego roztworu – 75 g glukozy/szklankę wody. Niektóre przyszłe mamy skarżą się, że podczas badania wystąpiły u nich mdłości, wymioty, potliwość, zawroty głowy. Większość kobiet nie ma jednak z tym problemu. Po drugie badanie jest czasochłonne – zarezerwuj sobie 2h. Dlaczego aż tyle? Najpierw pobierana jest krew na czczo. Później zostaniesz poproszona o wypicie owego roztworu glukozy. Następnie po godzinie i po dwóch godzinach od momentu wypicia glukozy zostanie wykonane kolejne pobranie krwi. Niestety w przerwie między pobraniami musisz pozostać w poczekalni punktu pobrań. Jakakolwiek aktywność w tym czasie może zafałszować wynik. Aby czas leciał szybciej zabierz więc ze sobą książkę, gazetę, przyjaciółkę etc.

Jak przygotować się do badania?

Oto kilka zasad, o których musisz pamiętać, aby badanie krzywej cukrowej było wiarygodne:

• musisz być na czczo, czyli co najmniej 8-12 godzin od ostatniego posiłku,
• przynajmniej przez 3 dni przed badaniem nie ograniczaj węglowodanów,
• dowiedz się, czy laboratorium, w którym będziesz wykonywała badanie, zapewnia roztwór glukozy. Jeśli nie, kup 75 g glukozy w aptece,
• podczas badania należy wypić roztwór glukozy w ciągu maksymalnie 5 minut,
• w trakcie badania będziesz musiała siedzieć, nie możesz przyjmować jakiegokolwiek pożywienia i picia, ani palić papierosów,
• nie należy przeprowadzać badania w trakcie i w ciągu 72h po sterydoterapii oraz w trakcie dożylnej terapii betamimetykami.

Rozpoznanie cukrzycy ciążowej

Rozwój cukrzycy ciążowej związany jest z niewłaściwą przemianą glukozy, będącej podstawowym źródłem energii w komórkach naszego ciała. W konsekwencji dochodzi do podwyższenia stężenia cukru we krwi (hiperglikemii). Niestety ma to niekorzystny wpływ na przebieg ciąży oraz rozwój dziecka.

Hiperglikemię po raz pierwszy rozpoznaną podczas ciąży, będącą wynikiem różnego stopnia zaburzeń tolerancji węglowodanów, definiuje się w zależności od stopnia jej nasilenia jako:

• cukrzycę w ciąży, gdy spełnione są ogólne kryteria rozpoznania cukrzycy.

Tab. 1. Kryteria rozpoznania cukrzycy w ciąży według WHO (2013).

• cukrzycę ciążową. Zgodnie ze standardami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rozpoznanie cukrzycy ciążowej następuje, gdy przynajmniej jedna z poniższych wartości, przekracza podaną normę.

Tab. 2.  Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie OGTT z użyciem 75 g glukozy według WHO (2013).

Cukrzyca ciążowa… i co dalej?

Niezależnie od tego na jakim etapie ciąży zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę, będziesz musiała, co najmniej do końca ciąży, pozostać pod stała opieką diabetologa. Co zaleci lekarz?

• Przede wszystkim odpowiednią dietę! Przy cukrzycy ciążowej ogromne znaczenie ma odpowiednio skonstruowany, pod względem jakości i ilości składników, plan żywienia. Ważna jest także regularność posiłków, która zapobiega wahaniom stężenia glukozy we krwi i utrzymanie glikemii w normie.
• Aktywność ruchową. Jest to drugi, zaraz po diecie, element leczenia cukrzycy ciążowej. Jeśli nie ma przeciwskazań, nie ograniczaj ruchu w ciąży. Pływaj, spaceruj, uprawiaj jogę!
• Kontrolowanie przyrostu masy ciała. Ciężarna o prawidłowej masie ciała w czasie ciąży powinna przybrać na wadze około 11-17 kg.
• Samokontrolę poziomu glukozy we krwi. Co najmniej 4 razy dziennie będziesz musiała dokonywać pomiarów za pomocą gleukometru.
• Jeśli sumienne stosowanie zaleconej diety przez 5-7 dni nie doprowadzi do unormowania poziomu glikemii, lekarz wprowadzi insulinoterapię.

Przyczyny cukrzycy ciążowej

Cukrzyca ciążowa rozwija się zwykle w drugiej połowie ciąży, kiedy znacznie wzrasta poziom hormonów diabetogennych. Są one produkowane przez organizm kobiety, ale również przez łożysko, w celu zabezpieczenia transportu substancji odżywczych dostarczanych do dziecka. Z kolei inne hormony wytwarzane przez łożysko, mają za zadanie chronić ciężarną przed spadkami poziomu cukru, do którego może dojść w wyniku przekazywania substancji odżywczych przez łożysko z organizmu kobiety do dziecka. Ich działanie polega na zwiększeniu wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Narastające w ten sposób stężenie hormonów prowadzi do insulinoodporności, a w konsekwencji do upośledzenia tolerancji glukozy.

W większości przypadków trzustka ciężarnej jest w stanie wyprodukować, nawet 3-krotnie większą w stosunku do okresu sprzed ciąży, ilość insuliny, aby zrównoważyć diabetogenny wpływ hormonów ciążowych. W sytuacji, gdy trzustka ciężarnej nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, dochodzi do zaburzenia tolerancji węglowodanów i wzrostu poziomu glukozy we krwi, czyli  cukrzycy ciążowej.

Zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej występuje, gdy:

• ciężarna ma więcej niż 35 lat,
• ciężarna jest wieloródką,
• ciężarna miała nadwagę przed ciążą (BMI >27 kg/m2),
• w rodzinie ciężarnej występują przypadki cukrzycy typu 2,
• przed ciążą stwierdzono podwyższona glikemię na czczo lub upośledzoną tolerancję glukozy,
• w poprzedniej ciąży wystąpiła cukrzyca ciążowa,
• w poprzedniej ciąży dziecko miało wysoką masę urodzeniową (>4000 g),
• urodzenie dziecka z wada rozwojową,
• zgon wewnątrzmaciczny w poprzedniej ciąży.

Powikłania w wyniku cukrzycy ciążowej

Podwyższony poziom cukru na początku ciąży zwiększa ryzyko poronienia oraz powstania wad rozwojowych u płodu. Rozwój cukrzycy w drugiej połowie ciąży prowadzi do nadmiernego przenikania glukozy przez łożysko do dziecka. Konsekwencją tego jest duży przyrost masy ciała dziecka oraz możliwość wystąpienia u niego wielu zaburzeń metabolicznych w przyszłości. Duże dziecko to także ryzyko powikłań okołoporodowych tj. przedłużający się poród, urazy powstałe podczas przechodzenia dziecka przez kanał rodny, niedotlenienie dziecka. W przypadku ciąż powikłanych cukrzycą ciążową częściej zachodzi konieczność indukowania porodu oraz zakończenia go cesarskim cięciem. Istnieje też większe ryzyko urazów okołoporodowych, w wyniku których dochodzi do uszkodzenie dróg rodnych i krocza rodzącej. Ponadto, u ciężarnych z cukrzycą ciążową, częściej obserwuje się nadciśnienie oraz stan przedrzucawkowy.

Brzmi strasznie? Spokojnie! Wykrycie cukrzycy ciążowej we właściwym momencie, odpowiednie leczenie oraz zastosowanie się do zaleceń lekarza zmniejsza ryzyko powikłań do minimum. Mając cukrzycę ciążową możesz więc urodzić zupełnie zdrowe dziecko!

Cukrzyca ciążowa po porodzie

Mamy dobrą i złą wiadomość. Dobra jest taka, że u większości kobiet, po maksymalnie 6 tygodniach od porodu, poziom glukozy wraca do normy. Zaleca się jednak wykonanie testu obciążenia glukozą w celu sprawdzenia, czy tolerancja węglowodanów jest na właściwym poziomie. Zła wiadomość – cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Także kolejna ciąża obarczona jest zwiększonym ryzykiem wystąpienia cukrzycy ciążowej. Wskazane jest zatem, aby po porodzie pozostać pod opieką diabetologa i regularnie kontrolować stan swojego zdrowia.