Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), co roku na świat przychodzi ok. 15 milionów wcześniaków. W ok. 15% przypadków przyczyną przedwczesnego porodu okazuje się niewydolność szyjki macicy w trakcie ciąży. Czy naprawdę jest ona aż tak niebezpieczna? Sprawdź!
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), co roku na świat przychodzi ok. 15 milionów wcześniaków. Niestety spora ich część umiera niedługo po porodzie lub zmaga z jakimś rodzajem niepełnosprawności w późniejszym życiu. Przyczyn przedwczesnego porodu może być wiele. W ok. 15% przypadków powodem okazuje się niewydolność szyjki macicy. Czy rzeczywiście jest ona tak niebezpieczna dla ciąży? Odpowiedz w artykule.
Jaką rolę w trakcie ciąży pełni szyjka macicy?
Powiedzmy to od razu: KLUCZOWĄ! Dlaczego? Aby to zrozumieć, warto przypomnieć sobie kilka faktów na jej temat. Szyjka macicy stanowi integralną część macicy. Ma kształt rurki o długości 3-5 cm. Jednak jej wygląd zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego i poziomu hormonów w organizmie kobiety. W dni niepłodne, czyli w trakcie okresu oraz po owulacji szyjka macicy leży dość nisko, jest też twarda i tylko na tyle otwarta, by krew menstruacyjna mogła przez nią wypłynąć. Gdy zbliża się termin jajeczkowania, szyjka macicy mięknie, otwiera się i unosi w stronę pochwy. W taki sposób macica sygnalizuje: „Jestem gotowa, nadciągajcie plemniki!” Gdy już któremuś szczęśliwcowi uda się połączyć z komórką jajową i dojdzie do zapłodnienia, szyjka macicy zamyka się i zalepia gęstym śluzem, czyli czopem śluzowym. Ma to po pierwsze chronić płód przed infekcją, a po drugie przed wydaleniem jaja płodowego z macicy i przed przedwczesnym porodem.
Im bliżej porodu, tym krótsza szyjka macicy
Przed porodem w obrębie szyjki macicy można dostrzec liczne zmiany. Zmienia się zarówno jej konsystencja (szyjka mięknie), jak i pozycja (początkowo zwrócona w kierunku kości krzyżowej, ustawia się w osi kanału rodnego). W końcu szyjka zaczyna także sukcesywnie się skracać i rozszerzać. To znak, że poród zbliża się wielkimi krokami…
Czasem szyjka macicy skraca się za wcześnie…
W prawidłowo przebiegającej ciąży szyjka macicy zaczyna skracać się dopiero pod koniec III trymestru. Czasem jednak dzieje się to dużo wcześniej – na początku III trymestru albo nawet pod koniec II. Mówimy wtedy o niewydolności szyjki macicy, którą w języku medycznym nazywa się niewydolnością cieśniowo-szyjkową. Czy jest to stan niebezpieczny? Tak, ponieważ oznacza, że szyjka macicy jest zbyt słaba, a co za tym idzie niezdolna do utrzymania ciąży do planowanego terminu porodu i jeśli nie zostaną podjęte dalsze kroki, ciąża może zakończyć się poronieniem lub przedwczesnym porodem. Warto też dodać, że skracaniu się szyjki macicy nie muszą towarzyszyć żadne objawy, a więc ani ból, ani krwawienie z dróg rodnych.
Czytaj też: Jak macica przygotowuje się do ciąży? Czyli o receptywności endometrium
Niewydolność szyjki macicy – stan nabyty lub wrodzony
Niewydolność cieśniowo-szyjkowa może mieć charakter nabyty lub wrodzony. Do czynników zwiększających ryzyko jej wystąpienia zaliczamy:
- zbyt intensywny tryb życia i przemęczenie matki,
- niedobór kolagenu i elastyny,
- urazy po przebytych porodach, poronieniach czy zabiegu łyżeczkowania macicy,
- wady wrodzone macicy,
- przebyte infekcje,
- zaburzenia hormonalne.
Badanie ginekologiczne lub USG – diagnostyka niewydolności szyjki macicy
Ginekolog może ocenić stan szyjki macicy – jej długość, konsystencję, rozwarcie oraz położenie – wykonując palpacyjne badanie ginekologiczne. Lepsza w diagnostyce niewydolności szyjki macicy jest jednak ultrasonografia. A to dlatego, że szyjka macicy ma swoją część pochwową – i tą rzeczywiście lekarz jest w stanie ocenić palpacyjnie – oraz nadpochwową, której palpacyjnie już tak dokładnie zbadać się nie da.
Niewydolność szyjki macicy – są na nią sposoby!
Gdy w kolejnych badaniach ginekologicznych szyjka macicy okazuje się coraz krótsza i w końcu osiąga długość <25 mm, lekarz może wdrożyć jedno z trzech możliwych rozwiązań:
- włączyć progesteron, czyli hormon podtrzymujący ciążę;
- założyć pessar, czyli specjalny silikonowy krążek, który zamyka szyjkę macicy i zmienia kąt jej nachylenia, dla kobiety jest on niewyczuwalny i nie powoduje dyskomfortu, ale wymaga częstszych konsultacji ginekologicznych, ponieważ sprzyja rozwojowi infekcji;
- założyć szew szyjkowy – szyjka jest wówczas zszywana za pomocą mocnych szwów i dzięki temu pozostaje zamknięta aż do momentu porodu.
Warto przeczytać: Wady wrodzone macicy a niepłodność
Reasumując, niewydolność szyjki macicy jest stanem uwarunkowanym wieloma czynnikami. Może doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu, dlatego gdy zostanie wykryta, niezbędne są działania zapobiegawcze. W przypadku stwierdzenia niewydolności szyjki macicy lekarz może zadecydować o podaniu pacjentce progesteronu, założeniu pessara lub szwu na szyjkę macicy.
