Zastanawiałaś się kiedyś, dlaczego pary chwalą się ciążą dopiero po zakończeniu pierwszego trymestru? „Nie chcemy zapeszać” – tak argumentują swoją decyzję rodzice oswajający się z nowiną. Choć jest to przesąd, to obawy są uzasadnione. Bowiem w pierwszym trymestrze istnieje największe ryzyko utraty ciąży.
Spis treści:
Poronienie a zatrzymanie rozwoju zarodka
Objawy zatrzymania rozwoju zarodka
Przyczyny zatrzymania rozwoju zarodka
W jaki sposób sprawdza się, czy zarodek rozwija się prawidłowo?
Zarodek obumarł – co dalej?
Po obumarciu zarodka warto sięgnąć po badania genetyczne
Jak wyglądają starania o dziecko po poronieniu?
Ograniczyć ryzyko poronienia mogą badania preimplantacyjne
Podsumowanie
Poronienie a zatrzymanie rozwoju zarodka
Wczesne poronienie może być związane z zatrzymaniem wzrostu i rozwoju zarodka. Jest to jednoznaczne z końcem ciąży i początkiem pytań „dlaczego?”. Kobiety bardzo często obwiniają się o zaistniałą sytuację i ciężko im pogodzić się z nieszczęściem. W tym artykule wyjaśniamy powody, dla których zarodek przestał się rozwijać, objawy, takiej sytuacji oraz dalsze postępowanie.
Objawy zatrzymania rozwoju zarodka
Jednymi z pierwszych objawów nieprawidłowego rozwoju zarodka są:
- brak prawidłowego wzrostu stężenia gonadotropiny kosmówkowej,
- brak rozwoju pęcherzyka ciążowego,
- nieprawidłowy rozwój pęcherzyka ciążowego (np. poszerzona owodnia czy nieprawidłowy wygląd pęcherzyka żółtkowego).
Do innych objawów, tych, które kobieta może zaobserwować sama, należą: występowanie plamienia i krwawienia z dróg rodnych, często z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi podbrzusza.
Nie zawsze jednak obumarcie zarodka daje jednoznaczne sygnały. Mowa o sytuacji, w której organizm matki nie wydala od razu zarodka, czyli nie występuje krwawienie oraz ból podbrzusza. Ponadto, czasem mimo zatrzymania jego rozwoju, jajo płodowe wciąż rośnie, a jedynym sygnałem dla kobiety, że poroniła, może być nagłe ustanie dolegliwości ciążowych (np. bolesności piersi czy nudności). Najtrudniej jest rozpoznać zatrzymanie rozwoju zarodka u kobiety, która tych dolegliwości wcześniej nie miała, dlatego zwykle o utracie ciąży dowiaduje się podczas badania USG.
Przyczyny zatrzymania rozwoju zarodka
Utrata ciąży może przytrafić się każdej kobiecie, niezależnie od jej wieku oraz stanu zdrowia. Istnieje jednak kilka czynników, które mają znaczący wpływ na zatrzymanie rozwoju zarodka. Można wymienić m.in.:
- Nieprawidłowości chromosomowe występujące u rozwijającego się zarodka odpowiadają (według różnych autorów) za 38,6–80% spontanicznych poronień. Częstość ich występowania zwiększa się wraz z wiekiem matki. Wynikają one bezpośrednio z nieprawidłowości funkcjonowania wrzeciona kariokinetycznego (podziałowego) podczas rozdzielania chromosomów. Najczęściej stwierdzaną wadą chromosomalną w poronionych zarodkach jest trisomia.
- Nieprawidłowy kariotyp jednego lub obojga rodziców, to wyższe prawdopodobieństwo, że kariotyp zarodka również jest nieprawidłowy. Tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo braku lub zatrzymania jego rozwoju.
- Do innych przyczyn niepowodzeń w rozwoju zarodka należą m.in.: wiek matki, zaburzenia anatomiczne macicy (jej wady, obecne zrosty lub mięśniaki), niewydolność ciałka żółtego z deficytem progesteronu (hormonu „podtrzymującego” rozwój ciąży w pierwszych jej etapach). Oczywiście ważny jest ogólny stan zdrowia przyszłej mamy, m.in.: brak niedoborów witamin oraz minerałów, brak przewlekłych chorób (takich jak cukrzyca czy nadciśnienie), endometrioza, PCOS, nieprawidłowości endometrium, uregulowana gospodarka hormonalna oraz odpowiedni wskaźnik BMI.
- Nie bez znaczenia jest również czynnik męski. Zdrowie przyszłego ojca, słaba jakość nasienia czy nadmierna fragmentacja DNA plemników – to wszystko ma znaczący wpływ na szansę powodzenia prawidłowego rozwoju zarodka.
Zobacz też: Badania genetyczne po poronieniu
W jaki sposób sprawdza się, czy zarodek rozwija się prawidłowo?
W przypadku naturalnego zapłodnienia, rozwój zarodka w pierwszych etapach ciąży monitorowany jest na podstawie wzrastających poziomów gonadotropiny kosmówkowej i oceny rozwoju pęcherzyka ciążowego. Badania prenatalne w postaci USG pozwalają również przyjrzeć się jego strukturom.
W przypadku zapłodnienia in vitro, zarodki monitorowane są już od etapu zapłodnienia – oceniana jest ich morfologia oraz potencjał rozwojowy.
Zarodek obumarł – co dalej?
W przypadku obumarcia zarodka, zwłaszcza jeśli w badaniu ultrasonograficznym pęcherzyk ciążowy nie był obecny, a poziomy stężenia gonadotropiny kosmówkowej były niskie, zalecane jest czekanie na samoistne poronienie. W takiej sytuacji pacjentce podawane są leki powodujące rozszerzenie kanału szyjki macicy, w celu samoistnego wydalenia jaja płodowego.
Po obumarciu zarodka warto sięgnąć po badania genetyczne
Po obumarciu zarodka warto wykonać badania genetyczne materiału z poronienia, zarówno w kierunku wad genetycznych, jak i określenia płci. Pierwsze badanie pozwoli ustalić, czy poronienie miało podłoże genetyczne i było spowodowane np. aberracją chromosomową. Jest to wiedza istotna przede wszystkim z punktu widzenia kolejnych ciąż. Drugie badanie jest niezbędne, jeśli rodzice chcą skorzystać z praw przysługujących im po stracie ciąży. Wymaga to bowiem rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego, co jest możliwe tylko jeśli znana jest płeć dziecka.
Jak wyglądają starania o dziecko po poronieniu?
Jeżeli poronienie było jednorazowe, do starań o kolejną ciążę można powrócić stosunkowo szybko – po około 6 tygodniach. W tym czasie macica zregeneruje się, a kobieta będzie miała czas na obserwację cyklu oraz na wizytę u ginekologa. Ważne jest również nastawienie psychiczne partnerów.
Niepokój natomiast powinny wzbudzić następujące po sobie poronienia – jeżeli nastąpiły po sobie przynajmniej 3, wtedy mówimy o poronieniach nawracających. W takiej sytuacji diagnostyka powinna być rozszerzona o badania genetyczne obojga partnerów, immunologiczne, hormonalne, w kierunku trombofilii wrodzonej oraz o diagnostykę budowy narządu rodnego kobiety.
Ograniczyć ryzyko poronienia mogą badania preimplantacyjne
Poronienie jest dla większości kobiet bardzo negatywnym doświadczeniem, szczególnie dla tych, które długo (czasem przez lata) nie mogły zajść w ciążę. Dlatego też u pacjentek przystępujących do in vitro często sięga się po diagnostykę preimplantacyjną, czyli badania genetyczne zarodków przed ich transferem do macicy. Jednym z takich badań jest PGT-A (ang. Preimplantation Genetic Testing for Aneuploidy). To przesiewowy test genetyczny oceniający liczbę wszystkich chromosomów występujących w komórce pobranej od zarodka na wczesnym etapie jego rozwoju. Screenig chromosomów zastosowany podczas in vitro pozwala zmniejszyć ryzyko samoistnego poronienia oraz innych ciążowych powikłań.
Przeczytaj też: In vitro a poronienia. Czy preimplantacyjne testy genetyczne rozwiążą problem?
Podsumowanie
Podsumowując, zatrzymanie rozwoju zarodka w pierwszym trymestrze ciąży może być spowodowane wieloma czynnikami, w tym czynnikami genetycznymi. Dlatego tak istotne dla zrozumienia przyczyny straty ciąży oraz podjęcia kolejnych kroków są badania genetyczne. Istnieje również możliwość ograniczenia ryzyka poronienia dzięki diagnostyce preimplantacyjnej, wykonywanej u kobiet przystępujących do in vitro.
