Diagnostyka niepłodności Article · 16 sierpnia 2019

Andrologia – słownik najważniejszych pojęć

Czy wiedziałeś, że istnieje męski odpowiednik ginekologii? Chodzi oczywiście o andrologię – stosunkowo nową i wciąż jeszcze mało popularną dziedzinę medycyny. Przedstawiamy słownik najważniejszych pojęć z andrologii.

Andrologia - słownik najważniejszych pojęć

Czy wiedziałeś, że istnieje męski odpowiednik ginekologii? Chodzi oczywiście o andrologię- stosunkowo nową i wciąż jeszcze mało popularną dziedzinę medycyny. Aby przybliżyć naszym Czytelnikom zagadnienia andrologii oraz objaśnić, czym dokładnie się ona zajmuje, przygotowaliśmy słownik najważniejszych pojęć.

 

Andrologia –  czyli ginekologia dla mężczyzn

 

Andrologia jest działem medycyny, w której kręgu zainteresowań znajdują się dziedziny obejmujące zagadnienia z fizjologii, anatomii, morfologii oraz zaburzenia układu płciowego mężczyzny. Niestety, aktualnie poświęca jej się znacznie mniej uwagi i na pewno nie jest tak popularna jak ginekologia. A szkoda…

 

Przez wiele lat sądzono, że niepłodność dotyczy wyłącznie kobiet. Wszystko zmieniło się za sprawą Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która potwierdziła w sposób jednoznaczny, że problem niepłodności dotyka także mężczyzn. Obecnie z niepłodnością zmaga się już co 5. para w Polsce. Co więcej, w 40% spowodowana jest ona czynnikiem męskim. I właśnie z tego powodu pojawiła się potrzeba wyodrębnienia zupełnie nowej gałęzi medycyny – andrologii. Czerpie ona  z wielu innych dyscyplin medycznych, m.in. urologii, seksuologii, endokrynologii czy pediatrii. Z pomocy androloga korzystają, a przynajmniej powinni korzystać ci mężczyźni, którzy pomimo starań nie mogą doczekać się potomstwa, z powodu zaburzeń hormonalnych, problemów z erekcją czy wad wrodzonych w obrębie narządów płciowych.

 

Niepłodność męska – efekt zmieniającego się otoczenia i środowiska naturalnego

 

Rozwój cywilizacji powoduje ogromne zanieczyszczenie środowiska naturalnego, co wpływa na męską i żeńską płodność Na sklepowych półkach aż roi się od konserwowanej i „niezdrowej” żywności. Wszystko, co jemy najczęściej jest produktem wysoko przetworzonym, pełnym chemicznych dodatków i „ulepszaczy”. Równie szkodliwy jest nieaktywny tryb życia. Pracownicy biurowi, zawodowi kierowcy, górnicy, informatycy – według wielu badań to mężczyźni o najsłabszych parametrach nasienia! Na jakość plemników negatywnie wpływa również praca w wysokiej temperaturze oraz w otoczeniu toksycznych substancji. Nie należy także zapominać, że coraz więcej mężczyzn cierpi na otyłość i związane z nią zaburzenia hormonalne (nadmiar estrogenów). Tymczasem to właśnie równowaga hormonalna jest odpowiedzialna za prawidłową płodność mężczyzny.

 

Niepłodność nie jedno ma imię – niepłodność pierwotna, wtórna i idiopatyczna

 

Bywa, że pomimo wielomiesięcznych starań nie udaje się zajść w ciążę. Wiele par nie może doczekać się pierwszego dziecka, lub kolejnych. Problem pojawia się z niewiadomego powodu. W pierwszym przypadku mówimy o niepłodności pierwotnej, w drugim zaś o niepłodności wtórnej. W podziale tym pod uwagę bierze się więc nie przyczynę, a moment pojawienia się problemów z poczęciem dziecka. Bywa też, że mimo wielomiesięcznych starań i wielu przeprowadzonych badań, para nie dowiaduje się, co jest faktyczną przyczyną braku ciąży. Cykl miesiączkowy przebiega jak w zegarku, a wyniki wszystkich przeprowadzonych badań – hormonalnych, anatomicznych, genetycznych czy badania nasienia – nie odbiegają od normy. W takim przypadku najczęściej stwierdza się tzw. niepłodność idiopatyczną, czyli taką, której przyczyny po prostu aktualnie określić się nie da.

 

Spermatogeneza – proces powstawania plemników

 

W jajnikach dziewczynki już w momencie narodzin znajduje się ok. 2 000 000 niedojrzałych pęcherzyków jajnikowych. W ciągu całego życia dojrzeje i uwolni się zaledwie około 500 komórek jajowych. U chłopca wygląda to zupełnie inaczej. Plemniki produkowane są bowiem na bieżąco, kilka tysięcy na sekundę. Nie dzieje się to jednak od razu, spermatogeneza młodzieńca startuje w okolicach 14 roku życia. Cały proces powstawania plemników, czyli spermatogeneza, zachodzi w jądrach zlokalizowanych w worku mosznowym. Zanim jednak plemniki będą zdolne do zapłodnienia komórki jajowej, muszą z pierwotnych komórek płciowych stać się aktywnie płynącym plemnikiem zaopatrzonym m.in. w główkę, wstawkę i witkę. W tym celu przechodzą szereg podziałów, którym towarzyszy proces ich pełnego dojrzewania.

 

Seminogram – dlaczego budzi postrach wśród mężczyzn?

 

Seminogram (spermiogram) jest podstawowym badaniem nasienia. Pozwala ocenić ilość plemników w ejakulacie, ich ruchliwość, budowę, a także szereg innych ważnych parametrów, takich jak zapach, barwa, lepkość, pH czy czas upłynnienia.

 

Mimo, że spermiogram dostarcza bardzo wielu ważnych informacji na temat męskiej płodności, panowie wykonują to badanie bardzo niechętnie. Dlaczego? Po pierwsze objawiają się, że sam proces oddania nasienia będzie obywał się w krępujących dla nich warunkach, bez zapewnionej intymności. Obawy te są zupełnie niepotrzebne. Klinika Leczenia Niepłodności zawsze stara się zapewnić pacjentom oddającym nasienie jak najbardziej komfortowe i intymne warunki. Pacjent ma do dyspozycji specjalny pokój, w którym może zamknąć się od środka sam lub z partnerką. Znajdzie w nim również filmy i czasopisma, które ułatwią mu oddanie próbki ejakulatu. Mężczyźni obawiają się też oczywiście samego wyniku badania. Często dlatego, że płodność utożsamiają z tzw. „sprawnością seksualną”. „Mam niską jakość nasienia, czy to oznacza, że jestem mniej męski?” Takie myślenie jest błędne. Obniżone parametry nasienia absolutnie nie odbierają mężczyźnie jego męskości i nie zaburzają funkcji seksualnych, ale mogą wskazywać na istnienie jakiegoś medycznego problemu.

 

Oligospermia, azoospermia, nekrospermia – czyli, co może wykryć badanie nasienia?

 

Oligosprmia oznacza obniżoną koncentracje plemników w pobranej próbce nasienia. Stan ten może mieć różne nasilenie – od lekkiego, poprzez umiarkowany, a kończąc na bardzo ciężkiej oligospermii, w której liczba plemników w ejakulacie nie przekracza 1 mln/ml. Bywa, że w nasieniu mężczyzny plemniki w ogóle nie występują. Zaburzenie to, nazywane azoospermią, może mieć różną przyczynę, np. być efektem mutacji genetycznej (np. mutacja genu CFTR, mutacja regionu AZF na chromosomie Y), stanu zapalnego, działania promieniowania jonizującego, substancji toksycznych czy chemioterapii. Przyczyną azoosermii może być też hipogonadyzm oznaczający nieprawidłową funkcję jąder albo niedrożność lub brak nasieniowodów (dróg wyprowadzających nasienie z jąder). W andrologii znane jest również pojęcie nekrospermii, czyli stanu, w którym plemniki mężczyzny są martwe.

 

Rozmaz nasienia – jeden z ważniejszych elementów badania nasienia

 

Pozwala on  bardzo dokładnie ocenić budowę plemników u badanego mężczyzny. Rozmazy nasienia wybarwia się różnymi metodami (np. Papanicolau lub Shorra), za pomocą specjalnej mieszanki barwników.

 

Kriokonserwacja nasienia – czyli jak zachować płodność na długie lata

 

Nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkiego, co nas w życiu spotyka. Choroba nowotworowa może zaatakować w każdym wieku, nie zapowiadając się, najczęściej zupełnie nas zaskakuje. Często nie zdajemy sobie sprawy, że choroba nowotworowa i związane z nią leczenie onkologiczne mogą spowodować niepłodność. Taka sytuacja może uniemożliwić mężczyźnie zostanie ojcem w przyszłości. Na szczęście dzięki rozwojowi nowych technologii pacjenci onkologiczni nie muszą już tracić szansy na rodzicielstwo. Zamrażając swoje nasienie jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, mogą przechowywać je długoterminowo w laboratorium – aż nadejdzie moment, kiedy będą mogli z niego skorzystać. Zabieg ten nazywa się kriokonserwacją nasienia.

 

Biopsja jąder – zabieg stosowany w diagnostyce niepłodności oraz nowotworów

 

Biopsja jąder odgrywa niesamowicie ważną rolę nie tylko w diagnostyce niepłodności męskiej, ale również w diagnostyce raka jądra. Obustronną biopsję jąder najczęściej wykonuje się u mężczyzn ze stwierdzoną azoospermią, czyli całkowitym brakiem plemników w nasieniu. W trakcie zabiegu z jądra lub najądrza pobiera się niewielki fragment tkanki, z którego izoluje się plemniki do procedury IVF.

 

Mężczyźni tak jak kobiety chcą dbać o swoją płodność

 

 

Każdy z nas chciałby cieszyć się dobrym zdrowiem i kondycją fizyczną. Wymaga to jednak pracy nad samym sobą i regularnych badań profilaktycznych. Mężczyźni bardzo często jak ognia unikają lekarzy – zwłaszcza tych, którzy zajmują się tak intymną sferą życia, jak płodność czy seksualność. Tymczasem regularne wizyty u androloga powinny być dla mężczyzny normą – tak samo jak dla kobiety normą są regularne wizyty u ginekologa.

Obserwuj nas
Diagnostyka niepłodności